Enzimler, canlı organizmalarda gerçekleşen biyokimyasal reaksiyonları hızlandıran protein molekülleridir. Hücre içi ve hücre dışı birçok reaksiyonun gerçekleşmesinde hayati öneme sahip olan enzimler, belirli koşullarda etkinlik gösterirler. Enzimlerin çalışmasını etkileyen faktörler arasında sıcaklık, pH değeri, substrat yoğunluğu ve enzim yoğunluğu bulunur. Bu koşulların optimum seviyelerde olması, enzimlerin maksimum verimle çalışmasını sağlar.
Sıcaklık, enzimlerin aktivitesini doğrudan etkileyen faktörlerden biridir. Enzimler belirli bir sıcaklık aralığında en yüksek aktiviteyi gösterirler. Bu sıcaklığa optimum sıcaklık denir. Genellikle enzimler, vücut sıcaklığı olan 37°C civarında maksimum hızda çalışırlar. Ancak sıcaklık bu değerin üstüne çıktığında, enzim yapısında bozulmalar meydana gelir. Bu süreç denatürasyon olarak adlandırılır ve enzim aktivitesi durma noktasına gelir. Aynı şekilde düşük sıcaklıklar da enzimlerin hareketini yavaşlatarak reaksiyon hızını düşürür.
Enzimlerin etkinliği, çevresel pH seviyesine oldukça duyarlıdır. Her enzimin maksimum çalıştığı bir optimum pH değeri vardır. Bu pH seviyesi, enzimin bulunduğu ortama göre değişiklik gösterebilir. Örneğin, mide enzimleri (pepsin) asidik bir ortamda (pH 2) en iyi şekilde çalışırken, bağırsak enzimleri nötr ya da hafif bazik ortamlarda (pH 7-8) en aktif şekilde çalışır. pH seviyesindeki büyük değişiklikler, enzimlerin yapısını bozarak aktivitelerini düşürür.
Enzimlerin çalıştığı reaksiyonlardaki substrat miktarı da enzim aktivitesini etkileyen önemli bir faktördür. Substrat miktarı arttıkça, enzimlerin çalışabileceği reaksiyon sayısı da artar. Ancak belirli bir noktada, tüm enzimler substrat ile dolu olduğunda, enzim aktivitesi sabit bir seviyeye ulaşır. Bu noktada enzimler maksimum hızla çalışırlar ve daha fazla substrat eklemek reaksiyon hızını artırmaz. Bu durum, substrat doygunluğu olarak adlandırılır.
Bir reaksiyon ortamında bulunan enzim miktarı arttıkça, reaksiyon hızı da artar. Ancak substrat miktarı sabitse, belirli bir yoğunluğa ulaşıldığında enzimler arasındaki rekabet başlar ve reaksiyon hızı sabitlenir. Enzim miktarının fazla olması, ancak yeterli substratın bulunmaması durumunda reaksiyon hızında artış gözlenmez.
