NESNE

– Öznenin yaptığı işten etkilenen ögedir.

– Yükleme sorulan “neyi”, “kimi” ve “ne” sorularına cevap verir.

– Nesne, belirtme ekini alıp alamamasına göre ikiye ayrılır.

– Bir cümlede birden çok nesne kullanılabilir.

– Birden çok yüklemi olan cümlelerde nesne ortak kullanılabilir.

– Nesne; isim, zamir, sıfat ve isim tamlaması veya cümleden oluşabilir.

a) Belirtili Nesne

– İsmin belirtme durum “-ı, -i” ekini alır.

– Yükleme sorulan “neyi, kimi, nereyi” sorularına cevap verir.

– Sorulara cevap veren sözcük de belirtme ekini alır.

– Şair, şiirlerde bireysel konuları işliyor.
– Benim gönlüm daima seni arıyor.
– Bulunduğumuz yerden ileriyi göremiyorduk.

b) Belirtisiz Nesne

– Yalın durumdaki nesnedir, yani isim durum eklerinden birini almaz.

– Özne bulunduktan sonra, yükleme sorulan “ne sorulara cevap olur.

— Babam, akşamleyin bize masal anlattı.
— Annesine güzel bir elbise aldı.

Yüklemi isim olan cümlelerde nesne bulunmaz fakat bazı isim cümlelerinde nesne kullanılabilir.

– “Ben varlığımı ve başarımı sana borçluyum.” cümlesinin yüklemi olan “borçluyum” sözcüğü isimdir, bu sebeple cümlede nesne olmaması gerekmektedir fakat cümlede geçen “varlığımı ve başarımı” sözü nesnedir.

Örnek: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde, bir belgisiz zamir nesne görevindedir?

A) Bazen günlerimi resim yaparak geçiriyorum.
B) Çoğu zaman onu otobüs durağında görüyorum.
C) Kimi arkadaşlar çayı sever ama ben kahveyi yeğlerim.
D) Bana, bir gün uğrasın, diye haber bırakmış.
E) Bunların hepsini geçen gün ben aldım.

Çözüm: E seçeneğinde yer alan belgisiz zamir “hepsini” belirtili nesne içinde yer almıştır.

İnsanın insana kulluğunu yok edin. İsim tamlaması

Daha önce hiçbirini böyle görmedim. Zamir

Biz duyarız en büyük zevkini ruhumuzun. İsim tamlaması

Bizim diyarımız da binbir baharı saklar. Sıfat tamlaması

Babam başarısını anneme borçludur. İsim

Annesi, çürükleri dolaptan çıkardı. Adlaşmış Sıfat

Beni hiçbir zaman dinlemedin. Zamir

İstediğini söyleyen istemediğini işitir. Fiilimsi