Sabit bir eksen etrafında serbestçe dönebilen, çevresinde ip geçmesi için oluk bulunan basit makinelere makara denir. Sabit ve hareketli olmak üzere iki çeşit makara vardır.
SABİT MAKARA
Sabit bir yere bağlı olup, çevresinden geçen ip çekildiğinde sadece dönme hareketi yapabilen makaralara sabit makara denir. İnşaatlarda tuğla, kum, harç gibi yapı gereçleri taşınırken sabit makaralar kullanılır. Sabit makaralar az yer kaplaması için yassı biçimde yapılır. Etrafındaki ipin iyi yerleşip kaymaması için çevrelerine birer oluk açılır. Sabit makaralarda kuvvetten kazanç sağlanmaz. Bir cisim kendi ağırlığına eşit şiddette bir kuvvetle dengelenebilir.
Sabit makaralarda yoldan kazanç yoktur. Kuvvetin uygulandığı ip 1 m çekilirse, yük de 1 m yol alır. Sabit makaralar sadece kuvvetin yönünü ve doğrultusunu değiştirdikleri için iş yapma kolaylığı sağlar. Şekildeki sabit makarada uygulanan kuvvetin yönü ile doğan kuvvetin yönü birbirine zıttır.
HAREKETLİ MAKARA
Makaradan geçirilen ipin bir ucu, sabit bir yere tutturulur. Yük, makaraya bağlı olup ipin diğer ucuna kuvvet uygulandığında hem dönme hem de yükselip alçalma hareketi yapabilen makaralara hareketli makara denir. Hareketli makaralar kuvvetten 2 kat kazanç sağlar. Bu makaralarda uygulanan kuvvetin şiddeti, toplam ağırlığın yarısı kadardır.
Hareketli makaralarda makaranın ağırlığı yükün ağırlığına ilave edilir. Dolayısıyla uygulanacak kuvvetin şiddeti makaranın ağırlığına da bağlıdır.
Hareketli makaralarda yoldan 2 kat kayıp vardır. Yükü 1 metre yukarı çıkarabilmek için, kuvvetin uygulandığı ip 2 metre çekilmelidir. Hareketli makaralar kuvvetin şiddetini değiştirdiği için iş yapma kolaylığı sağlar.
Şekildeki hareketli makarada uygulanan kuvvetin yönü ile doğan kuvvetin yönü aynıdır.
Sabit ve hareketli makaralar birlikte kullanılarak çeşitli düzenekler kurulabilir. Bu düzeneklerde hareketli makara ile kuvvetten kazanç sağlanırken, sabit makara ile de ipi çekme rahatlığı sağlanır. Sabit ve hareketli makaralar kullanılarak oluşturulan düzeneklerdeki hareketli makara sayısı arttığında uygulanması gereken kuvvetin şiddeti azalır. Makara sistemi, vinçlerde yaygın olarak kullanılır. Böylece ağır bir yükü kaldırmak için uygulanması gereken kuvvetin şiddeti önemli ölçüde azaltılmış olur.
