Basit Formül ve Molekül Formülü video 12. sınıf Hocalara Geldik
Organik Bileşiklerin Basit ve Molekül Formülleri
Organik bileşiklerin yapısında bulunan atomların türlerini, sayılarını, birbirlerine oranlarını ve üç boyutlu yapılarını ifade eden formülleri vardır. Bu formüller organik bileşiklerin sınıflandırılmasında da kullanılır. Organik bileşiklerdeki elementlerin türünü, atom sayılarının birbirine oranlarını gösteren formüle basit formül (kaba formül) denir. Bu formülde elementlerin mol sayıları en küçük tam sayılarla yazılır. Bir bileşiğin basit formülünden,
• Bileşiği oluşturan atomların türü,
• Atom sayılarının oranları,
• Elementlerin atom kütleleri biliniyorsa bileşiği oluşturan elementlerin kütleleri oranı ve kütlece yüzde bileşimleri bulunabilir.
Organik bileşiği oluşturan elementlerin gerçek atom sayılarının verildiği formüle o bileşiğin molekül formülü (gerçek formül) denir. Bir bileşiğin molekül formülü ile,
• Bileşiği oluşturan atomların türü,
• Atom sayıları ve atom sayılarının oranları,
• Elementlerin atom kütleleri biliniyorsa bileşiğin molekül ağırlığı, atomların kütlece yüzde bileşimleri ve elementlerin kütleleri oranı bulunabilir.
Bir organik bileşikte bileşiği oluşturan elementlerin cinsi nitel analiz, bu elementlerin miktarları nicel analiz yöntemleriyle belirlenir. C, H, N ve O elementlerinden oluşan bir bileşikte C, H ve N elementlerinin varlığı nitel analiz yöntemiyle belirlenir. Organik bileşikler bir deney tüpü içerisinde yakıldığında tüpün iç yüzeyinde oluşacak su damlacıkları o bileşikte H elementinin varlığını kanıtlar. Oluşan gazın kireç suyundan geçirilmesi sonucu kireç suyunun bulanması ise bileşikte C elementinin varlığının kanıtıdır. Ancak O elementinin varlığı nicel analiz yöntemleriyle belirlenir. Örneğin 100 g bileşiğin analizi sonucunda C, H ve N elementlerinin kütleleri bulunur. Bulunan değerler bileşikteki her bir elementin kütlece yüzdesidir. Elementlerin kütlece yüzdeleri toplanır ve 100’den çıkarılarak O elementinin kütlece yüzdesi bulunur. Bulunan kütlece yüzdeler elementlerin atom kütlelerine bölünerek mol sayıları hesaplanır. Mol sayıları en küçük tam sayılar şeklinde element sembollerinin altına getirilerek bileşiğin basit formülü yazılır.