Basınç, birim yüzeye etki eden kuvvet olarak tanımlanır ve sıvıların, gazların ve katıların yüzeylerle etkileşimini anlamada önemlidir. Katı yüzeylerde basınç, cismin ağırlığına ve yüzey alanına bağlıyken; sıvılarda derinlik arttıkça basınç da artar. Kaldırma kuvveti ise sıvı veya gaz ortamda bulunan bir cismin, bu ortamın yoğunluğuna bağlı olarak yukarı doğru itilen kuvvetidir. Archimedes’in ilkesi gereğince, bir cisim batırıldığı sıvı tarafından hacmi kadar taşırılan sıvının ağırlığına eşdeğer bir kaldırma kuvvetine maruz kalır. Bu konular, gemilerin yüzmesi, balonların havalanması gibi birçok günlük olayın fiziksel temelini oluşturur.

10. Sınıf Basınç ve Kaldırma Kuvveti Konu Anlatımları

Basınç

Kaldırma Kuvveti

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Bir yüzey üzerinde duran 300 N ağırlığındaki bir cismin, yüzeyle temas alanı 0,5 m²’dir. Bu cisim yüzeye nasıl bir basınç uygular?
A) 150 Pa
B) 300 Pa
C) 600 Pa
D) 900 Pa

Çözüm:
Basınç, kuvvetin yüzey alanına bölünmesiyle bulunur: 300 N / 0,5 m² = 600 Pa. Doğru cevap: C

Soru 2:
Bir cisim suya bırakıldığında, suyun kaldırma kuvvetine maruz kalır. Cisim suyun içinde askıda kalıyorsa, bu durumda cismin ağırlığı ile suyun kaldırma kuvveti arasındaki ilişki nasıldır?
A) Ağırlık kaldırma kuvvetinden büyüktür
B) Ağırlık kaldırma kuvvetine eşittir
C) Ağırlık kaldırma kuvvetinden küçüktür
D) Ağırlık tamamen sıfırlanır

Çözüm:
Cisim askıda kalıyorsa ağırlığı kaldırma kuvvetine eşittir. Doğru cevap: B

Soru 3:
Bir nesne, yoğunluğu 1 g/cm³ olan bir sıvı içerisinde tamamen batmış durumda olduğunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Nesne dibe çöker
B) Nesne yüzeye çıkar
C) Nesne askıda kalır
D) Nesne yüzey alanını artırır

Çözüm:
Nesne sıvıyla aynı yoğunlukta olduğundan askıda kalır. Doğru cevap: C

Soru 4:
Bir geminin su üzerinde yüzmesini sağlayan temel fiziksel prensip aşağıdakilerden hangisidir?
A) Pascal Prensibi
B) Archimedes Prensibi
C) Bernoulli Prensibi
D) Newton’un Üçüncü Yasası

Çözüm:
Geminın su üzerinde kalmasını sağlayan Archimedes Prensibi’dir. Doğru cevap: B

Soru 5:
Derinliği arttıkça sıvının tabanında oluşan basınç da artar. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır?
A) Sıvının yoğunluğunun artmasıyla
B) Sıvının ağırlığının artmasıyla
C) Yüzey alanının küçülmesiyle
D) Cismin hacminin artmasıyla

Çözüm:
Derinlik arttıkça sıvının ağırlığı artar ve dolayısıyla basınç artar. Doğru cevap: B

Soru 6:
Bir nesne gaz ortamında askıda kalıyorsa, nesnenin yoğunluğu gazın yoğunluğuna göre nasıldır?
A) Daha büyük
B) Daha küçük
C) Eşit
D) Sıfır

Çözüm:
Bir nesne gaz ortamında askıda kalıyorsa, yoğunluğu gazın yoğunluğuna eşittir. Doğru cevap: C

Soru 7:
Belli bir yükseklikten bırakılan hava dolu bir balon suya batırıldığında, balon üzerinde oluşan kaldırma kuvveti nasıl bir etki yapar?
A) Balonu yukarı iter
B) Balonu aşağı iter
C) Balonun hacmini azaltır
D) Balonun yoğunluğunu artırır

Çözüm:
Suyun kaldırma kuvveti, balonu yukarı iter. Doğru cevap: A

Soru 8:
Bir cismin yüzmesi veya batması, sıvı içindeki yoğunluk farkına bağlıdır. Aşağıdaki durumlardan hangisi cisimlerin batmasına neden olur?
A) Cismin yoğunluğu sıvının yoğunluğundan küçükse
B) Cismin yoğunluğu sıvının yoğunluğuna eşitse
C) Cismin yoğunluğu sıvının yoğunluğundan büyükse
D) Cismin hacmi sıvının hacminden büyükse

Çözüm:
Bir cisim, yoğunluğu sıvının yoğunluğundan büyükse batar. Doğru cevap: C