Balkan Paktı (1954)

NATO üyeliği ile dış politikasında aktif bir devir açan Türkiye, Orta Doğu ve Doğu Akdeniz bölgesindeki güvenlik ve savunma sistemini daha da güçlendirmek için harekete geçti. Türkiye’nin NATO’ya katılmasına sinirlenen Sovyet Rusya, 13 Kasım 1951’de Türk Hükümeti’ne bir nota vererek “kendisine yönetilen bu saldırgan bloğa Türkiye’nin katılarak ABD’ye topraklarında üs vermesi sonucunda doğacak sorumluluğun, Türk Hükümeti’ne ait olacağını” bildirdi.

Türk Hükümeti ise 13 Kasımda verdiği cevapta “Türkiye’nin barış taraftarı olduğunu ve yıllardan beri izlediği politikaya bakınca aynı şeyin Sovyet Rusya için söylenemeyeceğini” belirtti. Sovyet Rusya 30 Kasımda verdiği ikinci notada ”Türk Hükümeti’nin memleketini, Sovyetler Birliği’ne karşı yönetilmiş bulunan Atlantik Bloku’nun saldırgan planları içine çekmiş olması, Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilere ciddi zararlar verecek ve böyle bir politikanın sonuçlarından doğan sorumlulukta tamamen Türk Hükümeti’ne ait olacaktır.” açıklamasını yaptı.

Türk – Sovyet ilişkilerinin sertleşmesi Türkiye’yi, kendi bölgesinde yeni savunma sistemleri kurmaya götürdü. Sovyet Bloku’ndan 1948’de ayrılan Yugoslavya’nın, ekonomik hayatını ve savunma gücünü ABD’ye dayandırrnası; Türkiye ile Yunanistan’ın NATO’ya girmek için ortak çaba harcaması; Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında bir “Dostluk ve İşbirliği Antlaşması”nın imzalanmasını sağladı.

Bu antlaşma ile;

– Üç devlet aralarında ekonomik ve kültürel iş birliğinden başka, genelkurmayları vasıtasıyla ortak savunma konusunda da iş birliği yapacak
– Taraflar birbirlerinin aleyhine olan hiçbir ittifak hareketine katılmayacak gibi maddeler kabul edildi.

Türk Hükümeti, bu iş birliği ve dostluk anlaşmasını bir ittifak haline getirmek için, çabalarına 1953 ve 1954 yıllarında da devam etti. Bu yıllarda Yunanistan bir yandan da Kıbrıs meselesini gündeme taşırken Türk Hükümeti, sırf bir Balkan ittifakı yaratabilmek için, bütün bunları umursamamayı tercih etti. Bir bakıma bu şekilde davranışının olumlu sonucunu da aldı. 9 Ağustos 1954’de Yugoslavya’da Bled’de, Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında 20 yıl geçerli olan Balkan İttifakı imzalandı.

Bu ittifak ile;
– Tarafların herhangi birine yöneltilen bir saldırı, hepsine birden yöneltilmiş sayılacak ve saldırıya karşı kollektif bir savunma kuracak
– Üç devletin dış işleri bakanlarından meydana gelen bir daimi konsey kurulacak gibi maddeler kabul edildi.

Bağdat Paktı (1955)

Türkiye ile Irak arasında imzalandı. Mısır ve Suriye pakta katılmadı. Daha sonra İngiltere, Pakistan ve İran da bu pakta üye oldu. Paktın adı daha sonra CENTO olarak değiştirildi.