Bağlı Cümle

Birden fazla yüklemin olduğu, yüklemlerin birbirlerine bağlaç ile bağlandığı cümle türüne “bağlı cümle” denir. Bağlı cümleler de sıralı cümleler gibi “bağımlı” ve “bağımsız” olarak sınıflandırılabilir. Sıralı cümleden farkı yüklemlerin bağlaç ile birbirine bağlanmasıdır.

• — Ne sen Leyla’sın ne de ben Mecnun’um.
• — Gidiyorum fakat yarın geleceğim.
• — Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli.
• — Ne şair yaş döker ne âşık ağlar.

Bazı cümle türlerinde birleşik, sıralı, bağlı cümleler iç içe olabilir, bu tür cümlelere “karma cümle” adı verilir.“Seni düşündükçe deliriyorum, içimden çok şey geçiyor ama hiçbirini yapamıyorum.” Bu cümlede seni “düşündükçe” sözcüğü fiilimsi olduğu için girişik birleşik cümle, yüklemler “ama” bağlacı ile bağlandığı için bağlı cümle, en az iki yüklem olduğu için sıralı cümle özelliği var. Yapısına göre farklı cümle türleri iç içe olduğu için bu cümleye “karma cümle” diyebiliriz.

Başımıza birçok dert açtı ama oralı olmadı. Bağlı
Roman, gerçeği yansıtır ve ona şekil verir. Bağlı

Örnek: (I) Demre’yi geçer geçmez doğanın ve iklimin değiştiğini görürsünüz. (II) Nefis bir dağ havası sarar sizi. (III) Olağanüstü bir sessizlik başlar. (IV) Arada bir keçi sesleri duyulur. (V) Sonra birliğin Likya mezarıyla karşılaşırsınız.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisi yapısı bakımından ötekilerden farklıdır?

A) I.    B) II.    C) III.    D) IV.    E) V.

Çözüm; II, III, IV ve V numaralı cümlelerde fiilimsi olmadığı için ve tek yüklem olduğu için bu cümleler basit, I numaradaki cümlede tek yüklem ve fiilimsi olduğu için bu cümle birleşik cümledir.