a. Sabit Hızlı İki Cismin Birbirine Göre Hareketi

b. Hareketli Bir Ortamdaki Cisimlerin Birbirlerine Göre Hareketi

11.Sınıf Bağıl Hareket Ders Notu

Bir K cisminin L cismine göre hareketine bağıl hareket, hızına ise bağıl hız denir.

Örneğim; “K cismi L cismini nasıl görür?” dediğimizde K dan L ye çizilen vektör bağıl hızı verir. V_Bağıl, K nın L yi görme hızıdır.

Kural 1: Bakan gözlemciden bakılan cisme çizilen vektör, bağıl hızı verir. Asla Unutmayınız!
Kural 2: Bakan gözlemcinin hız vektörü ters çevrilip, bakılan cismin hızı ile toplanır. Bulduğumuz sonuç bağıl hızı verir.

Not: Unutmayalım ki, K deki gözlemci L yi duruyormuş gibi görüyorsa, L de durmakta olan gözlemci de K deki gözlemciyi duruyormuş gibi görür.

Kural 3: K nin L yi görme hızı ile L nin K ye göre hızı aynıdır. K ye göre demek; bakan gözlemcinin K olduğu anlamındadır, unutmayınız.

Çözümlü Sorular

Kuvvet ve Hareket

• Vektörler
• Bağıl Hareket
• Newton’ın Hareket Yasaları
• Bir Boyutta Sabit İvmeli Hareket
• İki Boyutta Hareket
• Enerji ve Hareket
• İtme ve Çizgisel Momentum
• Tork
• Denge ve Denge Şartları
• Basit Makineler

Çözümlü Sorular

Soru 1:

Durgun bir gölde, bir kayık sabit bir hızla kuzeye doğru hareket etmektedir. Aynı anda, bir kişi kayığın içinde güney yönünde kayığın hızına eşit bir hızla yürümektedir. Bu durumda, kişinin göle göre hızı ne olur?

A) Kuzeye doğru, kayığın hızının yarısı
B) Güney yönünde, kayığın hızının yarısı
C) Kuzeye doğru, kayığın hızına eşit
D) Güney yönünde, sıfır
E) Sıfır

Çözüm: Kayık kuzeye doğru bir hızla giderken, kişi kayık içinde güney yönünde aynı hızla hareket ediyor. Bağıl hız kavramına göre, kişi kayığın hızına ters yönde ve aynı hızda hareket ettiğinden, dışarıdan bakan bir gözlemciye göre kişinin göle göre hızı sıfırdır. Doğru cevap: E)

Soru 2:

Bir tren, saatte 60 km hızla doğuya doğru hareket ederken, tren içinde batıya doğru 10 km/s hızla yürüyen bir yolcunun yere göre hızı kaç km/s olur?

A) 50 km/s doğu
B) 60 km/s batı
C) 50 km/s batı
D) 70 km/s doğu
E) 60 km/s doğu

Çözüm: Tren doğuya doğru 60 km/s hızla hareket ediyor ve yolcu tren içinde batıya doğru 10 km/s hızla yürümekte. Bağıl hız hesaplamasına göre, yolcunun yere göre hızı: 60 km/s (tren hızı) – 10 km/s (yolcu hızı) = 50 km/s doğu yönünde olur. Doğru cevap: A)

Soru 3:

Bir otobüs 80 km/s hızla kuzeye doğru giderken, otobüs içinde kuzeye doğru 5 km/s hızla yürüyen bir yolcunun yere göre hızı nedir?

A) 75 km/s kuzey
B) 80 km/s kuzey
C) 85 km/s kuzey
D) 90 km/s kuzey
E) 60 km/s kuzey

Çözüm: Otobüs kuzeye doğru 80 km/s hızla giderken, yolcu da aynı yönde 5 km/s hızla yürümektedir. Bu durumda yere göre yolcunun hızı: 80 km/s + 5 km/s = 85 km/s kuzey yönünde olur. Doğru cevap: C)

Soru 4:

Bir nehir 2 m/s hızla batıya doğru akarken, bir yüzücü 3 m/s hızla doğuya doğru yüzmektedir. Bu durumda yüzücünün yere göre hızı nedir?

A) 1 m/s doğu
B) 3 m/s batı
C) 2 m/s kuzey
D) 5 m/s kuzeydoğu
E) 5 m/s doğu

Çözüm: Bu soru, iki dik yönlü hareketin vektörel bileşkesiyle ilgilidir. Yüzücünün doğuya doğru 3 m/s hızı ve nehrin batıya doğru 2 m/s hızı vardır. Bu iki hız arasındaki bileşkeyi bulmak için Pisagor teoremi kullanılır:

Yere göre hız = √(3² + 2²) = √(9 + 4) = √13 ≈ 3.6 m/s

Yüzücünün yere göre hızı yaklaşık olarak 3.6 m/s doğu-kuzeydoğu yönündedir. Doğru cevap: D)

Soru 5:

Bir araba, saatte 90 km hızla kuzeye giderken, başka bir araba saatte 60 km hızla kuzeye doğru ilerlemektedir. İkinci araba, birinci arabaya göre hangi hızla hareket etmektedir?

A) 30 km/s kuzey
B) 60 km/s kuzey
C) 90 km/s kuzey
D) 30 km/s güney
E) 150 km/s kuzey

Çözüm: Her iki araba da aynı yönde (kuzeye) hareket ettiği için, birinci arabaya göre ikinci arabanın bağıl hızı: 90 km/s – 60 km/s = 30 km/s kuzey yönündedir. Doğru cevap: A)