Işığın yansıması sağlayan tek yüzeyi aydınlatıcı olan araçlara denir. Aynalar cam yüzeylerin tek tarafının gümüşle kaplanması sonucu oluşur.

Aynalar yansıtıcı yüzeylerinin özelliklerine göre düz ve küresel ayna olmak üzere ikiye ayrılır.

Düz Ayna

Yansıtıcı yüzeyi düz olan aynalara denir. Düz aynalarda görüntü özellikleri;

• Cismin aynaya olan uzaklığı ile görüntünün aynaya olan uzaklığı eşittir.
• Cismin boyu ile görüntünün boyu eşittir.
• Cismin sağı görüntünün soludur.
• Cismin görüntüsü düzdür ve simetriktir.

Düz Aynaların Kullanım Alanları

• Periskop;
• Projeksiyon;
• Tepegöz;
• Ayna;

Küresel Aynalar

Yüzeyi eğrisel olan aynalardır. Eğri bir yüzeyin iç kısmı yansıtıcı ise çukur ayna, dış yüzeyi yansıtıcı ise tümsek ayna adını alır.

Tümsek Ayna (Dış Bükey Ayna)

Tümsek aynalarda cisim nerede olursa olsun cismin görüntüsü her zaman düz ve küçüktür. Tümsek aynalar; kavşak aynası, viraj aynası, araba yan aynası, otopark ve güvenlik aynası olarak kullanılır.

Tümsek aynaya paralel gelen ışınlar sanki odak noktasından geliyormuş gibi çevreye dağılarak yansıtılır.

Tümsek aynaya doğrultusu odak olacak şekilde gelen ışınlar asal eksene paralel olacak şekilde yansıtılır.

Tümsek Aynaların Kullanım Alanları

• Viraj aynası;
• Kavşak aynası;
• Araba yan aynası;
• Kaşığın dış yüzeyi;

Çukur Ayna (İç Bükey Ayna)

Yansıtıcı yüzeyi çukur olan aynalardır. Çukur aynalarda görüntü özellikleri;

• Büyük ve düz -› cisim odakla ayna arasında
• Küçük ve ters -› cisim merkezin dışında
• Büyük ve ters -› cisim merkezle odak arasında
• Aynı boyda ve ters -› cisim merkezde.

Bu ihtimaller cismin aynaya olan uzaklığına göre değişir.

Çukur aynaya paralel gönderilen ışınlar odak noktasından geçecek şekilde yansır. Bu özellikten yararlanılarak güneş ocakları yapılır.

Çukur aynanın odağından geçerek gelen ışınlar ise asal eksene paralel yansıtılır.

Çukur aynalar; makyaj aynası, mikroskop, teleskop, güneş ocakları, araba farı, fener ve dişçi aynası olarak kullanılır.

Çukur Aynaların Kullanım Alanları

• Makyaj aynası;
• Dişçi aynası ;
• Mikroskop;
• Teleskop;
• Güneş ocağı;

Çözümlü Örnek Test Soruları: Aynalar ve Kullanım Alanları

1. Düz aynalar genellikle evlerimizde kullanılır. Bu aynalarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Görüntü, aynanın arkasında oluşur.
B) Görüntü ters ve küçüktür.
C) Görüntü, cismin boyutuyla aynıdır.
D) Görüntü sanaldır.

Cevap: B
Çözüm: Düz aynalarda oluşan görüntü sanal, düz ve cisimle aynı boyuttadır. Ters ve küçük görüntü, çukur aynaların uzak konumlarda oluşturduğu görüntüler için geçerlidir.

---

2. Araçların yan aynalarında “Nesneler göründüğünden daha yakındır.” yazısı bulunur. Bunun nedeni hangi aynanın kullanılmasıdır?
A) Düz ayna
B) Çukur ayna
C) Tümsek ayna
D) Mercek

Cevap: C
Çözüm: Tümsek aynalar geniş bir alanı görüntülemekte kullanılır. Ancak görüntü küçültülerek oluşturulduğu için nesneler göründüğünden daha yakın algılanır.

---

3. Diş hekimleri, dişlerin arka yüzeylerini incelemek için hangi aynayı kullanır?
A) Düz ayna
B) Çukur ayna
C) Tümsek ayna
D) Parabolik ayna

Cevap: B
Çözüm: Çukur aynalar ışığı toplar ve yakın cisimleri büyütür. Diş hekimleri bu özelliği kullanarak dişlerin detaylarını inceleyebilir.

---

4. Bir ışık kaynağı, çukur aynanın odak noktasına yerleştirilmiştir. Aynadan yansıyan ışık ışınları nasıl hareket eder?
A) Dağınık olarak yayılır.
B) Parlak bir görüntü oluşturur.
C) Paralel ışınlar halinde yayılır.
D) Aynanın merkezine odaklanır.

Cevap: C
Çözüm: Çukur aynanın odak noktasına yerleştirilen ışık kaynağından gelen ışık, aynadan paralel ışınlar halinde yansır. Bu özellik, fenerlerde ve projektörlerde kullanılır.

---

5. Aşağıdakilerden hangisi düz aynanın kullanım alanlarından biri değildir?
A) Trafik aynaları
B) Ev dekorasyonu
C) Mağaza vitrinleri
D) Tıraş aynaları

Cevap: A
Çözüm: Trafik aynalarında geniş görüş açısı sağlamak için tümsek aynalar kullanılır. Düz aynalar, görüntünün doğal haliyle görülmesini sağlar ve genelde ev içi kullanım için tercih edilir.