AVRUPA’DA MONARŞİDEN ANAYASAL MEŞRUTİYETE GEÇİŞ
Mono Latince’de bir anlamına gelir. Monarşi bir devletin bir kişinin idaresinde olması, son sözün o bir kişide olması anlamına gelir. İktidarın bir kişinin iki dudağı arasında olan devlet modelidir.
Monarşi idaresinin tarihte ilk kez sınırlandırılması 1215 tarihli Magna Carta ile gerçekleşmiştir. İngiltere kralı Yurtsuz John isimli bir kral soylularla Büyük Şart anlamına gelen Magna Carta’yı imzalamış ve soylulara belli haklar tanımıştır. Bu monarşinin ilk kez sarsılmasıdır.
‘ Avrupa’da Yeni Çağ’dan itibaren derebeylikler yıkılarak merkezi krallıklar güçlendi. Doğu da ise monarşi rejimi mutlakıyet adı altında varlığını sarsılmadan sürdürüyordu. Osmanlı Devleti’nde monarşiyi sarsan ilk gelişme 1808’de Padişah II. Mahmut’un Ayanlarla imzaladığı Sened-i İttifak belgesidir. Bu belge Osmanlı tarihinde padişahın yetkisini kısıtlayan ve iktidarını sınırlayan ilk belgedir.
ıAvrupa’da meydana gelen gelişmeler sonucunda yani Rönesans ve reform hareketlerinin Avrupa insanına getirdiği yeni özgürlükler doğrultusunda mutlakıyete karşı başkaldırılar kendini gösterdi. Çün gür düşünce hızla yayılıyor, baskıcı krallık rejimlerini tehdit ediyordu. İngiltere’de meşruti sisteme geçilmiş olması birçok Avrupa toplumunu bu doğrultuda hareket etmeye yönlendiriyordu. 1789 Fransız İhtilali ile başlayan bu gelişmeler sonucu mutlakıyet anlayışı önce Fransa ardından Avrupa’nın farklı ülkelerinde ve tabi Osmanlı Devleti’nde etkisini kaybetmeye başladı.
- Fransa’da1830’da,
- Osmanlı Devleti’nde 1876’da
- Çarlık Rusyası’nda 1905’te meşrutiyete geçilmiştir.
Görüldüğü üzere here geçen yıl demokrasi, insan hakları, anayasal yönetimler ve parlamenter sistem güç kazandı.
