Endülüs Emevi Devleti (756-1031)
Emevi Devleti’nin Abbasiler tarafından yıkılmasıyla, Emevi halifelerinden Hişam’ın torunu Abdurrahman, İspanya’ya kaçmış ve burada Endülüs Emevi Devleti’ni kurmuştur (756).
III. Abdurrahman (912-961) ve ll. Hakem (961-976) dönemleri, Endülüs’ün en parlak dönemidir. III. Abdurrahman’ın Endülüs’te halife sıfatını kullanmaya başladığı yıllarda İslam dünyası, üç farklı halifeliğe bölünmüştür.
Halife II. Hakem döneminde Kurtuba (İspanya’da bugünkü Cordoba) Emevilere başkent olmanın yanında, önemli bir bilim ve kültür merkezi olmuştur. Endülüs Emevilerinde, yönetim zamanla farklı etnik kökenden gelen görevlilere geçmiştir. Bu görevlilerin birbirleriyle olan mücadeleleri sonucunda Endülüs Emevi Devleti, Tavaif-i Mülûk adlı ve birbirinden bağımsız birçok beyliklere bölünmüştür (1031).
Endülüs Emevi Devleti’nin zayıflaması ve parçalanması sonucunda Müslümanların İspanya’daki varlığı tehlikeye girmiştir. İspanyol birliğinin sağlanmasının ardından Hristiyanlar, zaman içerisinde bu bölgede parçalanan Müslüman topraklarını ele geçirmeye başlamışlardır.
Beni Ahmer Devleti (1232-1492)
Endülüs Emevi Devleti’nin parçalanmasıyla kurulan devletlerden biri de Beni Ahmer Devleti’dir. Bu devlet, İspanya’da kurulan son Müslüman devletidir. Başkenti Gırnata (Bugünkü Granada) olan devlet, İspanya’yı bir bilim ve kültür merkezi haline getirmiştir. 250 yıldan fazla İspanya’yı yöneten Beni Ahmer Devleti, İspanya’da kurulan Hristiyan birliği sonrasında yıkılmıştır.
Aragon kralı Ferdinand ile Kastilya kraliçesi İzabella siyasi bir evlilik yapmış ve bu evlilik sonrasında ispanyol birliği kurulmuştur. İspanyol güç birliğine karşı koyamayan son hükümdar Abdullah, İspanyollarla teslim antlaşması yapmıştır. İspanyollar, Müslümanlara kötü davranmayacakları garantisini vermelerine rağmen, antlaşmaya uyulmamıştır.
750 yıl boyunca İspanya’yı yöneten Müslümanlara ait önemli birçok eser yakılıp, yıkılmıştır. Müslüman ve Yahudiler, ya dinlerinden dönmeye, ya da İspanya’yı terk etmeye zorlanmışlardır. İspanyollar tarafından baskılara ve katliamlara maruz kalan Müslüman ve Yahudileri, Osmanlı Devleti kurtarmıştır. Son olarak 1492’de Beni Ahmer Devleti’nin yıkılmasıyla İspanya’daki İslam varlığı tamamen sona ermiştir.
Bilgi Kutusu: Endülüs Emevi ve Beni Ahmer devletleri, İspanya’da kurdukları yüksek medeniyetle Avrupalılar için cazibe merkezi haline gelen bir ülke meydana getirmişlerdir. Sanat, edebiyat, bilim, felsefe ve kültür alanlarında önemli bilginlerin yetiştiği İspanya’da Hristiyan öğrencileri de eğitim görmüşlerdir. Bu durum Rönesans Hareketlerinin gerçekleşmesine Müslümanların katkıda bulunmalarını sağlamıştır.
