Atmosferin Katmanları
Termosfer
- Atmosferin en üst katmanıdır.
- Uzay boşluğuna geçiş katıdır.
- Yerçekimi az olduğu için gazlar seyrektir.
- Gazlar (hidrojen ve oksijen) iyonlarına ayrılmıştır.
- Sıcaklığın en fazla olduğu katmandır.
- Radyo dalgalarını yansıtır.
- İyonosfer ve ekzosfer olarak ikiye ayrılır.
- Yapay uydular ekzosferde yer alır.
Mezosfer
- Göktaşlarının (meteor) atmosferde parçalanması ve yanması olayı bu katmanda meydana gelir.
- Atmosferin en soğuk olduğu katmandır.
Ozonosfer
- Stratosfefin mezosfer katmanına geçiş kısmında bulunur.
- Güneşten gelen morötesi (ultraviole) ışınlar tarafından oksijen moleküllerinin ozona (O3) dönüştürülmesiyle elde edilir.
- Güneşten gelen ultraviole (zararlı) ışınlarını tutar.
Stratosfer
- Su buharı bulunmadığı için dikey hava hareketleri oluşamaz.
- İklim olayları görülmez.
- Sıcaklık dağılışı düzgündür.
- Sıcaklık her yerde yaklaşık aynıdır. (— 55 oC)
- Sadece yatay hava hareketleri görülür.
Troposfer
- Atmosferin yeryüzüne en yakın katmanıdır.
- Kalınlığı Ekvatordan kutuplara doğru azalır.
- Kalınlığı Ekvatorda 16 km, kutuplarda 8 km’dir.
- İklim olaylarının tamamı bu katmandadır. (Su buharından dolayı)
- Su buharının tamamı bu katmandadır.
- Yerden yükseldikçe sıcaklığı ve yoğunluğu azalır.
- Yerçekiminin en fazla olduğu katmandır.
- Atmosferdeki gazların yaklaşık % 75’lik bölümü burada yer alır.
- Dikey ve yatay doğrultuda hava hareketleri görülür.
- Troposferde yükseldikçe sıcaklık her 100 m’de 0.5oC azalır. (Bu durumun nedeni troposferin daha çok yerden yansıyan ışınlarla ısınmasıdır.)
Örnek: Troposfer’in üst kısmı güneş ışınlarını doğrudan almasına karşılık, alt kısmında sıcaklığın daha yüksek olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Troposferin, daha çok yerden yansıyan ışınlarla ısınması
B) Yükseklik arttıkça troposfer içindeki su buharının azalması
C) Yükseklik arttıkça basıncın düşmesi
D) Troposferin alt katlarının daha hareketli olması
E) Güneş ışınlarının bir kısmının troposferin üst yüzeyinden yansıması
Çözüm: Güneş ışınları yeryüzüne ulaşana kadar atmosfer tarafından tutulur, emilir, dağıtılır ve yansıtılır. Yeryüzüne ulaşana kadar genel olarak aydınlatma görevi görür. Güneş ışınları yeryüzüne çarpıp yansıdıktan sonra ısıtır. Bu da 200 metrede 1oC sıcaklığın azalmasına yol açar. Troposfer yerden yansıyan güneş ışınlarıyla ısınır.
Cevap: “A” seçeneğidir.
