ATASÖZÜ VE DEYİMLER

ATASÖZÜ

Atalarımızın deneyim ve düşüncelerini kuşaktan kuşağa aktaran. kim tarafından söylendiği belli olmayan, öğüt veren, öğretici kısa sözlere atasözü denir.

ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ

• Atasözleri toplumun ortak ürünüdür.
• Atasözlerinin hiçbir sözcüğü değiştirilemez, bir sözcüğün gerine eş anlamlısı kullanılamaz.
• Kısa ve özlü sözlerdir.

Aşağıdaki bazı atasözleri verilmiştir.

• Ne ekersen onu biçersin: Hayatımızda bugün nasıl davranır ve yaşarsak, gelecekte karşılığını alırız.
• Ayağını yorganına göre uzat: Dengeli yaşamalı insan, mutlaka gelirini ve giderini ayarlamalıdır.
• Gülü seven dikenine katlanır: İnsan, sevdiği kimsenin veya işin sıkıntılarına dayanır.

DEYİMLER

Gerçek anlamından uzaklaşarak başka anlam kazanan söz gruplarına değim denir.

Aşağıda bazı deyimler ve anlamları verilmiştir. İnceleyelim.

• Etekleri tutuşmak: Telaşlanmak.
• Can atmak: Bir şeyi çok istemek.
• Şifayı kapmak: Hastalanmak.
• Paçaları sıvamak: Bir işi yapmak için hazırlanmak.
• Küplere binmek: Çok kızmak, öfkelenmek.
• Karnı zil çalmak: Çok acıkmak.
• Gözüne girmek: Birinin beğenisini kazanmak.
• Kafası şişmek: Gürültüden rahatsız olmak.
• Etekleri zil çalmak: Mutlu olmak, sevinç duymak.

Çözümlü Örnek Test Soruları: Atasözleri ve Deyimler

Soru 1:

Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tembellik yapmanın zararını anlatır?
A) Azıcık aşım, kaygısız başım.
B) Erken kalkan yol alır.
C) Sakla samanı, gelir zamanı.
D) Üzüm üzüme baka baka kararır.

Cevap: B
Çözüm: “Erken kalkan yol alır” atasözü, erken davranan ve çalışkan olan kişilerin başarılı olacağını anlatır. Tembellik yapmamak gerektiğini öğütler.

---

Soru 2:

“El elden üstündür” atasözünün anlamı nedir?
A) Herkesin bir yeteneği vardır.
B) İnsan, her zaman kendisinden daha üstün birini bulabilir.
C) Başkalarına yardım etmek güzeldir.
D) Azıcık ile yetinmek gerekir.

Cevap: B
Çözüm: Bu atasözü, insanın kendisinden daha bilgili, güçlü veya yetenekli bir kişiyle karşılaşabileceğini ifade eder.

---

Soru 3:

“Burnundan solumak” deyimi hangi durumu ifade eder?
A) Çok neşeli olmayı.
B) Sinirli ve öfkeli olmayı.
C) Acele etmeyi.
D) Hastalanmayı.

Cevap: B
Çözüm: “Burnundan solumak” deyimi, bir kişinin çok sinirli ve öfkeli olduğunu anlatır.

---

Soru 4:

Aşağıdaki deyimlerden hangisi bir kişinin başarısını över?
A) Parmak ısırtmak
B) Göz yummak
C) Can kulağıyla dinlemek
D) Sözünden dönmek

Cevap: A
Çözüm: “Parmak ısırtmak” deyimi, bir kişinin çok başarılı veya hayranlık uyandıran bir iş yaptığını ifade eder.

---

Soru 5:

“Ayağını yorganına göre uzat” atasözü neyi anlatır?
A) İnsanların saygılı olması gerektiğini.
B) Elindeki imkanlara göre harcama yapman gerektiğini.
C) Sağlığını koruman gerektiğini.
D) Zamanında çalışmanın önemli olduğunu.

Cevap: B
Çözüm: Bu atasözü, kişinin maddi durumuna uygun harcama yapması gerektiğini öğütler.

---

Soru 6:

“Son pişmanlık fayda etmez” atasözü hangi durumda söylenir?
A) Hatalı bir karar alınca.
B) Bir işi başardığında.
C) Çok mutlu olduğunda.
D) Zamanında yardım aldığında.

Cevap: A
Çözüm: Bu atasözü, insanların zamanında doğru karar almazsa, sonradan pişman olsalar bile bunun işe yaramayacağını anlatır.

Örnek Sorular:

Aşağıdaki atasözlerinden hangisi tutumlulukla ilgilidir?

A) Mum dibine ışık vermez.
B) Sakla samanı gelir zamanı.
C) Ağaç yaş iken eğilir.

Aşağıdaki deyimlerden hangisi “sevinmek” ile ilgili değildir.

A) Etekleri zil çalmak.
B) Ağzı kulaklarına varmak.
C) Küplere binmek.

”Kulak kabartmak.” deyiminin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gizlice dinlemeye çalışmak.
B) İstemeden konuşulanları duymak.
C) Çok sinirlenmek.

Sürekli düşünce veya konu değiştirmek anlamına gelen değim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Elden ayaktan düşmek.
B) Daldan dala konmak.
C) Göze girmek.