Kuvvetli Asitler

Suda çözündüğünde, çözünen moleküllerin % 100 iyonlaştığı kabul edilen asitlere kuvvetli asitler denir. Aşağıda kuvvetli olarak bilinen kuvvetli asitler verilmiştir.

• Asit kuvvetinin tesir değeriyle doğrudan bir ilişkisi yoktur.
• Kuvvetli asitlerin çözünme tepkimeleri tersinmez (tek yönlü) olarak kabul edilir.

• H₂SO₄ iki tane hidrojen iyonu (H⁺) içeren (iki protonlu) bir asittir. İyonlaşmasının büyük bir kısmını 1 iyonlaşmada sağladığı için birinci iyonlaşma denklemi esas alınır.

Uyarı: Gerrçekte hiçbir asit suda çözündüğünde %100 iyonlaşmadığı bilinir. Ancak yukarıdaki tabloda verilen altı tane asitin %100 iyonlaştığı kabul edilir.

Zayıf Asitler

• Suda çözündüğünde moleküllerinin % 100’ü iyonlaşamayan (az bir kısmı iyonlaşan) asitlere zayıf asitler denir.
• Zayıf asitler suda tersinir (denge halinde) olarak iyonlaşırlar.
• Zayıf asitler, su (H₂O) molekülleriyle denge oluştururlar.
• Zayıf asitlerin sulu çözeltilerinde oluşan denge karışımlarında,
  -İyonlaşmamış zayıf asit molekülleri
  -İyonlaşan asitlerin oluşturduğu hidronyum (H₃O⁺) iyonları
  -İyonlaşan asitten oluşan konjuge baz (anyonlar)
  -Su (H₂O) molekülleri ve çok az da olsa hidroksit (OH^–) iyonları bulunur.

Aşağıda yaygın olarak kullanılan zayıf asitlerden bazıları verilmiştir.

• Bir protonu (H⁺) olan asitlere monoprotik asitler denir.
  HCl, HI, HCN, HClO₄, monoprotik asitlere örnek verilebilir.
• Monoprotik asitler genel olarak HA formülüyle gösterilir. Bu formülde H hidrojen iyonunu, A^– ise asidin anyonunu temsil etmektedir.
  HA: Zayıf asit olsun
  Bu asidin sudaki iyonlaşmasına ait olan denge tepkimesi aşağıdaki gibidir.
  
• Ka: Asidin iyonlaşma sabiti olarak adlandırılır. (KA olarak da gösterilir.)
• Ka aynı zamanda zayıf bir asidin iyonlaşma denge sabitidir.
• Ka nın sayısal değeri, bir zayıl asit için yalnızca sıcaklıkla değişir.
• Aynı sıcaklıkta bulunan HA zayıf asitlerinden Ka değeri büyük olanın asitlik kuvveti daha büyüktür.
• HA asidinin iyonlaşma yüzdesi ne kadar büyük olursa [H₃O⁺] ve [A-] derişimleri o kadar büyük olur. Bu da Ka (asitlik iyonlaşma sabiti) değerinin büyük olması demektir.
• Sadece zayıf asitler için Ka değerinden bahsedilir. Kuvvetli asitlerde % 100 iyonlaşma olduğu kabul edildiğinden KA değerinden bahsedilmez.
  Aşağıdaki tabloda bazı zayıf asitler ve 25 °C’deki asitlik sabitleri verilmiştir.

Kuvvetli Bazlar

Suda çözündüğünde, çözünen moleküllerin % 100 iyonlaştığı kabul edilen bazlara kuvvetli bazlar denir.
Aşağıdaki tabloda bilinen kuvvetli bazlar verilmiştir.

• Alkali metallerin hidroksitleri, toprak alkalilere göre daha kuvvetlidir.
• IA ve IIA gruplarında aşağı doğru inildikçe bazlık kuvveti artar.

Zayıf Bazlar

Suda çözündüğünde moleküllerinin % 100’ü iyonlaşamayan (az bir kısmı iyonlaşan) bazlar zayıf bazlar denir.

• Zayıf bazlar suda tersinir (denge halinde) olarak iyonlaşır.
• Zayıf bazların sulu çözeltilerinde oluşan denge karışımlarında,
  -İyonlaşmış zayıf baz molekülleri
  -İyonlaşan bazın oluşturduğu hidroksit (OH^–) iyonları
  -İyonlaşan bazdan oluşan konjuge asit katyonları
  -Su molekülleri ve çok azda olsa hidronyum (H₃O⁺) iyonları bulunur.

Aşağıda çok bilinen bazı zayıf bazlar verilmiştir.

• Bir zayıf baz olan NH₃ ün sudaki iyonlaşma denklemi ve denge bağıntısı aşağıdaki gibidir.
  
• K_b baz iyonlaşma sabiti olup, sayısal değeri sadece sıcaklık ile değişir.
• K_b değeri ne kadar küçükse bazın iyonlaşma yüzdesi o kadar küçük ve kuvveti o kadar azdır.
  25 ⁰C’de bazı zayıf bazlar ve iyonlaşma sabitleri (K_b) verilmiştir.

Asit ve Bazların Kuvveti video 11. sınıf Kimya Adası