inorganik maddelerin bazıları, suda çözündüğü zaman ortama hidrojen (H+) iyonu verirler. Bu özelliğe sahip olan maddelere asit denir. Sulu çözeltilerinde ortama hidroksil (OH–) iyonu veren maddelere baz denir.
Asitler; genellikle suda iyi çözünür ve çözeltilerinin tadı ekşidir. Hidroklorik asit (HCI) ve fosforik asit (H3PO4), canlılardaki inorganik asit çeşitlerine örnek olarak verilebilir. Çizgili kaslarda oluşan laktik asit, sirkede bulunan asetik asit, pirüvik asit, amino asitler ve yağ asitleri ise organik asit çeşitlerine örnektir.
Bazlar; seyreltik çözeltilerinde acı tat veren ve suda çözünen maddelerdir. Sodyum hidroksit (NaOH), potasyum hidroksit (KOH), amonyak (NH3), Ca(OH)2 ve Ba(OH)2 gibi maddeler inorganik bazlara örnektir. ATP ve nükleik asitlerde bulunan pürin ve pirimidinler ise organik bazlara örnek olarak verilebilir.
Canlılığın devam etmesi için hücre içi ve dışı sıvıların pH sının sabit kalmasını sağlayan sistemler vardır. Örneğin insanda kan pH sının 7,4 te kalmasında karbonik asit etkilidir. Karbonik asit (H2CO3) sulu ortamlarda hidrojen (H+) ve bikarbonat (HCOK) iyonlarına ayrışır. Bu durumda ortamda hidrojen iyonu derişimi artar ve pH düşer. Yani kanın asitliği artar. Kanın pH sı düştüğünde bikarbonat iyonları hidrojen iyonlarını tekrar kendisine bağlar. Bu durumda hidrojen iyonu derişimi azaldığından kanın pH değeri yükselir ve asitliği azalır.
- Ortamın asitlik ve bazlık değerleri organizmaların hayatında önemli rol oynar. Örneğin, insanda midenin pH değeri yaklaşık 2 dir. Bu değer korunamazsa, midedeki sindirim enzimleri çalışamaz.
- İnce bağırsağın pH değeri de baziktir ve burada çalışan enzimler, ancak bazik pH larda reaksiyonları gerçekleştirebilir.
- pH değeri bitkilerin gelişmesinde de etkilidir. Çam ağacı asidik toprakta, akasya ağacı ise bazik toprakta daha iyi gelişme gösterir.