Artuk Bey tarafından Mardin, Batman, Diyarbakır ve Hasan Keyf çevresinde kurulan Artuklar 3 kol halinde yönetilmişlerdir.

Hasan Keyf Kolu (1102-1231)

1. Sökmen Bey tarafından Diyarbakır merkezli kurulan ve Anadolu’nun ilk camisi olan Ulu Camiyi yaptıran Artukluların Hasan Keyf kolu ayrıca Diyarbakır’da dünyanın en büyük taş kemerli köprüsü olan Malabadi Köprüsü’nü ve Hasan Keyf Kalesi’ni yaptırmışlardır.

Not: Artuklular tarafından Batman suyu üzerinde yapılan Malabadi Köprüsü günümüzde de kullanılmaktadır.

2. Hasan Keyf, Haçlılara karşı Anadolu topraklarını korumuş ancak Eyyübiler tarafından 1231’de yı- kılmıştır.

Mardin Kolu (1108-1409)

1. İlgazi tarafından Mardin’de kurulan Artukluların Mardin kolu Artuklu beyliğinin en uzun yaşayan koludur.

2. Mardin Kolu Haçlılara karşı mücadele etmiş Mardin Kervansarayı’nı yaptırmış ancak Karakoyunlular tarafından 1409’da yıkılmıştır.

Harput (Elazığ) Kolu (1188-1234)

1. İmameddin Ebubekir tarafından Elazığ’da kurulan Harput kolu Artukluların en kısa süreli yaşayan kolu olmuştur.

2. 1234’de Alaaddin Keykubat varlıklarına son vermiştir.

Artuklarda Bilim Hayatı

Bilime ve kültüre önem veren Artuklular El-Cezeri gibi bir bilim adamı yetiştirmişlerdir.

Uyarı: El-Cezeri

• Artuklu sarayında 32 yıl başmühendislik görevi yapmıştır.
• Değişik haznelerdeki suyun seviyesine göre ne zaman su dökeceğine ne zaman meyve ve içecek sunacağına karar veren otomatik hizmetçiyi geliştirmiştir.
• El – Cezeri dünyada sibernetik (Robot) üzerine çalışmalar yapan ilk bilim adamı ve mühendistir.