Anlamca Çelişen Sözcüklerin Kullanılması

Bir cümlede hem “olasılık” hem “kesinlik” bildiren ifadelerin bir arada kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur. Aynı cümlede, birbiriyle anlam açısından uyumlu olmayan sözcüklerin kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.

Aşağıda verilen cümlelerdeki altı çizili sözler anlam bakımından çelişmektedir.

• Kesinlikle bu olaydan sonra bize katılabilir.
• Mutlaka beni arayan kardeşim olmalı.
• Kasabanın nüfusu aşağı yukarı tam beş bindi.
• Beni hiç unutma, arada bir hatırla.
• Hiç düşünmeden sevdiğim sensin diyebilirim.
• Kardeşim, oraya gün aşırı her gün giderdi.
• Çocuk, bahçe kapısından usul usul çıkıverdi.
• Her işi özensizce kılı kırk yararak yapar.

Sessizce bağırdı.

• “Sessiz” ve “bağırmak” sözcükleri birbirine zıt anlam taşır, bu yüzden bu cümlede bir anlam çelişkisi vardır.

Bu sıcak buz parçası elimizi yaktı.

• “Sıcak” ve “buz” kavramları birbirine zıt olduğu için cümlede anlam çelişkisi oluşur.

Yağmurlu bir günde güneş gözlüğü taktı.

• “Yağmurlu” ve “güneş gözlüğü” sözcükleri arasında bir çelişki vardır çünkü yağmurlu havada güneş gözlüğü genellikle kullanılmaz.

Ağır hafiflik beni şaşırttı.

• “Ağır” ve “hafif” birbirine zıt anlamda sözcüklerdir, bu yüzden cümlede anlamca çelişki bulunur.

Karanlık aydınlıkta yürüyordu.

• “Karanlık” ve “aydınlık” sözcükleri zıt anlamlıdır, bu nedenle cümlede çelişki oluşur.

Örnek Test:

• I. Uykusuz derse giren öğrencilerin başarı oranlarının oldukça düşük olduğunu söyleyebiliriz.
• II. Yiyecek maddelerinin sağlığına dikkat edilmemesi hastalığa yol açar.
• III. Ayşegül’le aşağı yukarı tam beş yıldır tanıştığımızı söyleyebilirim.
• IV. Sana kaç kez söyledim ondan önce eve gel, diye?
• V. Artık bundan sonra oraya gitmene gerek kalmadı.

Verilen cümlelerde aşağıdaki yanlışlıklardan hangisi yoktur?

A) Sözcüğün yanlış yerde kullanımı
B) Sözcüğün yanlış kullanımı
C) Çelişen sözcüklerin birlikte kullanılması
D) Cümlenin anlamca kapalı olması
E) Sözcüğün yanlış yapılandırılması

Cevap: E

Örnek Test 2: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde herhangi bir anlatım bozukluğu yoktur?

A) Kar yolu kapadığı için geçit servis yolundan sağlanıyordu.
B) Uzun bir ders yılı daha tamamlanmak üzere tatil iyice yanaştı.
C) THY’ye ait 158 yolcunun bulunduğu uçak denize düşmüş.
D) Kimin daha iyi şair olduğu konusunda sabahın geç saatlerine kadar tartıştılar.
E) Öyle büyük bir başarı elde ettik ki verilen emeğe değdi.

Cevap: E