Anlam Belirsizliği

a) Noktalama Yanlışı

Noktalama yanlışlarının büyük bir bölümü virgülle ilgilidir.

Bazen noktalı virgülün kullanılmaması da anlam karışıklığına yol açabilir. Virgülün kullanılmadığı bazı cümlelerde iki farklı anlam çıkabilir, iki farklı anlam çıkması anlam belirsizliğidir. Böyle durumlarda, anlam belirsizliğinin giderilmesi için virgül kullanılmalıdır.

“Yaralı kadına korkulu gözlerle baktı” cümlesinde “yaralı” sözcüğünden sonra virgül kullanılmadığı için “yaralı olan biri mi” yoksa “yaralı olan kadın mı” belirsizliği vardır.

Aşağıdaki cümlelerde, anlam belirsizliğini gidermek için altı çizili sözcükten sonra virgül kullanılması gerekmektedir.

• Öğretmen odasından dalgın bir şekilde çıktı.
• Yabancı çocuğa farklı bir şeyler verdi.
• Bu evin kira geliriyle geçinmeye çalışıyordu.
• Bayan gazetecinin sorularına cevap verdi.
• Danıştay kararıyla kazandığı ihaleler elinden alındı.
• Toprak yolun kenarına kamyonla dökülmüş.
• Çiçekçi bayana bir şeyler sorup gitti.
• Her ay gelen konuklarla kardeşim ilgilenirdi.
• Kazazede çocuğa göz ucuyla bakıyordu.
• Genç ruhunu müziğe adamış gibi sürdürüyor.

b) Zamir Eksikliği

iyelik eki ve durum ekini birlikte alan sözcüklerin başında bazen tamlayan durumundaki kişi zamiri kullanılmazsa anlam belirsizliği olur.

Bir sözcüğün başına hem ikinci tekil kişi zamirinin tamlayan durumu (senin) hem de üçüncü tekil kişi zamirinin tamlayan durumu getirilebiliyorsa cümlede anlam belirsizliği söz konusudur.

Anlam belirsizliğini gidermek için sözcüğün başına ya “senin” ya da “onun” sözcüğü getirilmelidir.

Aşağıdaki cümlelerde, anlam belirsizliğini gidermek için ya “onun” ya da “senin” sözcüğü getirilmelidir.

• Başından geçenleri bize tek tek anlattı.
• Adını mıh gibi aklımda tutuyorum.
• Gözünü toprak doyursun artık.
• Resmini yıllar yılı sakladım raflarda.
• Geldiğini hiçbirimiz nedense fark etmedik.
• Başaracağını hepimiz iyi çok biliyorduk.
• Yeni bir iş bulduğunu kardeşim söyledi.
• Kardeşini geçen gün burada görmüşler.
• Ağladığını duyunca hepimiz buraya geldik.
• Gözlerinin rengini çok ilginç bulduk.

c) Zamirlerin Özensiz Kullanılması

Bazen kişi zamirleri cümlede iki farklı anlama yol açabilir, bu durumda anlam belirsizliği olur.

“Teyzem bana sarma yapar, onu çok severim.” cümlesinde “onu” sözcüğü hem “teyzem” hem de “sarma” sözcüğünü
karşılamaktadır. Bu sebeple anlam belirsizliği vardır.

Aşağıdaki cümlelerde geçen kişi zamirleri anlam belirsizliğine yol açmıştır.

• Halam bana sık sık köfte yapar; onu çok severim.
• Kerem ile Aslı 2002’de tanışmışlar ve onu bir daha hiç unutmamış.
• Ahmet geçen yıl beni bir kızla tanıştırdı; ona hayran oldum.
• Annem bana mantı yapar, onu çok severim.
• Babam bana yeni bir kitap aldı, onu çok seviyorum.

d) Karşılaştırma Yanlışları

Karşılaştırma yanlışları genellikle cümleden iki farklı anlam çıkmasına dolayısıyla belirsizliğe yol açar.

“Sen basketboldan, benden daha çok hoşlanırsın.“ cümlesinde karşılaştırma yanlışından dolayı iki farklı anlam çıkmaktadır. Cümlede hem “ikimiz de basketboldan hoşlanıyoruz fakat senin basketbol tutkun, benim basketbol tutkumdan daha çok” hem de “sen, basketbolu da beni de seviyorsun; basketbola olan sevgin, bana olan sevginden daha çok” anlamı vardır.

“Ben şiiri hiçbir zaman köşe yazarlığı gibi düşünmedim.” cümlesinde şiir ile köşe yazarlığı karşılaştırıldığı için anlatım bozukluğu vardır. “Şiir” ile “köşe yazısı” ya da “şair” ile “köşe yazarlığı” karşılaştırılmalıdır.

Aşağıda verilen cümlelerde karşılaştırma yanlışı vardır.

• Başhemşire bana kraliçe gibi davranıyor.
• Kardeşim, televizyonu benden daha çok sever.
• Serhat Kenan’dan yine çok para aldı.
• Kitap okumayı babamdan daha çok severim.
• O, bana iki aydır müdürüm gibi davranıyor.
• Annem, gezmeyi benden çok seviyor.