AMASYA GÖRÜŞMELERİ (PROTOKOLÜ) (20 – 22 Ekim 1919)

Sivas Kongresi’nden sonra Ali Rıza Paşa yeni hükümeti kurunca, “Anadolu Hareketi’ne kayıtsız olmadıklarını” ifade eden ılımlı bir açıklama yaptı. Buna karşın Temsil Kurulu da bir açıklama yaparak, “İstanbul’da kurulan Ali Rıza Paşa Hükümeti’ni, ulusal kararlara karşı çıkmaması koşuluyla desteklediklerini” belirtmiştir. Bunun üzerine Ali Rıza Paşa, Bahriye Nazırı Salih Paşa’yı Temsil Heyeti ile görüşmeler yapmak üzere Amasya’ya gönderdi. Görüşmeler Mustafa Kemal ile Salih Paşa arasında yapıldı ve iki taraf arasında bir protokol imzalandı.

Buna göre,

1. İstanbul ile Temsil Kurulu arasında hiçbir sorun yoktur.
2. Türk vilayetleri düşmana terk edilmeyecek, Türk vatanının bağımsızlığı korunacaktır.
3. Mebusan Meclisi; İstanbul dışında, İstanbul Hükümeti’nin de uygun göreceği bir yerde toplanacaktır.

Yorum
İstanbul Hükümeti merkezi otoriteyi korumak için bu kararı kabul etmemiştir.

4. Seçimler serbest ve müdahalesiz yapılacaktır.
5. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti İstanbul yönetimince tanınacaktır.
6. Temsil Kurulu İstanbul Hükümeti’nin işlerine karışmayacaktır.
7. İstanbul Hükümeti Temsil Kurulu’nun rızasını almadan, düşmanlarla barış görüşmelerine gitmeyecektir.

Önemi ve Sonuçları

İstanbul Hükümeti Temsil Kurulu’nu ve Anadolu hareketini resmen tanıdı.

İstanbul Hükümeti, meclisin açılması ve seçimlerin yapılması dışındaki kararları kabul etmemiştir. Ayrıca meclisin İstanbul dışında toplanması kararını da Kanun-ı Esasi’ye aykırı olduğu gerekçesiyle reddetmiştir.

Tüm yurtta yapılan seçimlere İtilaf kuvvetleri hiçbir müdahalede bulunmadılar. Bunun nedeni, seçimleri saltanat yanlılarının kazanacağına inanmalarıdır. Ancak seçimleri büyük bir çoğunlukla Müdafaa-i Hukukçular kazanmış, Mustafa Kemal’de Erzurum milletvekili seçilmiştir.