ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI
Fosil yakıtların tükenebilir olması ve çevreye zarar vermesi, nükleer enerjinin başta güvenlik olmak üzere bir çok tehlike içermesi insanları çevreye zarar vermeyecek alternatif kaynaklara yöneltmiştir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının başlıcaları şunlardır:
– Güneş enerjisi – Jeotermal enerji
– Biyoenerji – Dalga enerjisi
– Hidrojen enerjisi – Gelgit enerjisi
– Rüzgâr enerjisi – Hidroelektrik enerji
1- Güneş enerjisi
Tükenmeyen ve çevreye zarar vermeyen temiz bir enerji kaynağıdır. Bazı bölgelerde yıl boyu, bazı bölgelerde ise mevsimlik olarak dalgalanma gösteren bir enerji kaynağıdır. Fransa, İsrail, Türkiye, İspanya, İtalya gibi ülkeler, Akdeniz iklim kuşağında bulunduğu için güneş enerjisinden yeterince faydalanırlar. Ayrıca Fransa’da güneş enerjisi sanayide de kullanılmaktadır.
Güneş enerjisinden yararlanma 1970’Ierden sonra hız kazanmıştır. Önceleri güneş kolektörleriyle ısı enerjisi üretilmiş, ilerleyen süreçte elektrik enerjisi elde edilmiş, son zamanlarda da arabaların çalışmasında ve evlerde yemek pişirmede yararlanılmaya başlanmıştır.
Dünyada güneş enerjisinden faydalanma oranları giderek anmaktadır. İsrail’de güneş enerjisi her yıl 300 bin ton petrole eşdeğer enerji sağlamaktadır ve bu durum ülkenin birincil enerji gereksiniminin % 3’üne eşittir.
2- Biyoenerji
– Organik maddelerden elde edilen enerjidir. En çok, şeker kamışı, şeker pancarı, mısır, arpa, keten, ayçiçeği, kolza ve soya fasulyesi kullanılır. Ayrıca hayvan dışkısı ve çöp yığınları da biyoenerji elde edilen kaynaklardır.
– Biyoenerji, biyokütle enerjisi, biyogaz ve biyodizel olmak üzere üç gurupta incelenir.
Biyokütle Enerjisi
Organik maddelerden enerji kaynağı olarak faydalanılmasıdır. Biyokütlenin yakılmasıyla da enerji elde edilir.
Başlıca kaynaklar şunlardır:
– Odun (Ormanlar, çeşitli ağaçlar)
– Hayvansal atıklar
– Bitkisel atıklar (dal, sap, saman, kök vb.)
– Şehirsel ve endüstriyel atıklar
– Protein bitkileri (bezelye, fasulye, buğday vb.) J
– Yağlı tohumlar (kolza, ayçiçeği, soya vb.)
– Karbondhidratlı bitkiler (patates, mısır, pancar vb.)
– Elyaf bitkileri (keten, kenevir vb.)
Biyogaz (Biyomass) Enerji
Organik kökenli atıkların oksijensiz ortamdaki fermantasyonu sonucu oluşan gaz karışımıdır. Bu gaz renksiz, kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir alevle yanan gazdır. Hindistan, Çin, Brezilya, Kanada ve Almanya ve İsviçre gibi ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ülkemizde de İstanbul, Bursa, Ankara gibi merkezler de çöplerden elde edilen metan gazıyla elektrik enerjisi üretilmektedir.
Biyodizel Enerji
Ayçiçeği, kolza, aspir gibi ürünlerden veya hayvandan elde edilen yağların bir katalizör eşliğinde alkolle karıştırılması sonucu elde edilir. Saf halde ya da diğer petrol ürünlerine karıştırılarak yakıt olarak kullanılmaktadır.
3- Hidrojen Enerjisi
– Dünyada en yaygın element olan hidrojen, genelde diğer elementlerle bileşik halde bulunur. Temiz, güvenli olarak her yere taşınabilen gaz ve sıvı halde depolanabilen; sanayide, ulaşımda kullanılabilen, ısı, elektrik ve mekanik enerjiye dönüştürülebile ekonomik bir yakıttır. ,
– Çevre sorunlarının artması, fosil yakıtların tükenmesi gibi olaylar hidrojen gibi enerji kaynaklarının önemini artırmaktadır.
4- Rüzgâr Enerjisi
Yelkenli gemilerde ve yel değirmenlerinin çalıştırılmasında kullanılan rüzgâr gücü, kömür ve petrol gibi enerji kaynaklarının yaygınlaşmasıyla önemini kaybetmiştir. Bugün alternatif enerji kaynaklarındaki ilerlemeler rüzgâr gücünden faydalanmayı tekrar gündeme getirmiştir. Danimarka ile ABD’de bu gelişmelerin öncüsü olmuştur. Kaliforniya’daki rüzgâr türbinleri 1993 yılında üç milyar kWh elektrik üreterek San Francisco’daki tüm meskenlerin elektrik ihtiyacını karşılamıştır.
– Yapılan ölçümlere göre dünyada bir yılda elde edilebilecek rüzgâr enerjisinin 2 milyar 100 milyon ton petrole eşdeğer olduğu tahmin edilmektedir.
5- Jeotermal Enerji
Jeotermal enerji, yeryüzüne kırık ve çatlaklardan doğrudan sıcak su ya da buhar olarak ulaştığı gibi sondajla da çıkartılabilir. Jeotermal enerji kaynaklarının dağılımı ile fay hatları ve volkanik bölgelerin dağılımı paralellik gösterir.
– Konutların ısıtılmasında, seraların ısıtılmasında, sebze ve meyve kurutulmasında, elektrik enerjisi üretiminde, sanayide yararlanılmaktadır.
‘ Dünya jeotermal enerji kullanımında İzlanda baştadır. ABD, Yeni Zelanda, Japonya, Endonezya gibi ülkelerde de yaygın olarak kullanılır. İzlanda’da konutların % 85’i ile başkent Reykjavik’in tamamı jeotermal enerjiyle ısıtılır.
6- Dalga Enerjisi
Dalgaların kabarma ve çekilme hareketinden faydalanılarak kurulan türbinlerden elektrik enerjisi elde edilmektedir. Dünyanın elektrik enerjisi ihtiyacının %13’ünü karşılayacağı tahmin edilmektedir. Dalga enerjisine yönelik olarak ABD, İngiltere, Hollanda ve Fransa yatırımlar yapmıştır.
7- Gelgit Enerjisi
Gelgit genliğinin fazla olduğu kıyılarda suların kabarması ve çekilmesi hareketine bağlı olarak kurulan türbinlerden elektrik enerjisi elde edilir. Hollanda’da, Fransa’da, Rusya’da, Çin’de ve Kanada’da gelgit enerjisi üreten santraller kurulmuştur.
8- Hidroelektrik Enerji
Hidroelektrik enerji ucuz, temiz ve tükenmeyen bir enerji kaynağıdır. Yüksekten düşen ve hızla akan suların türbinleri çalıştırması ile elektrik enerjisi üretilir. Kaynağı su gücü olan bu enerjiye hidroelektrik enerji denir.
Yeryüzündeki hidroelektrik gücün işletilebilir potansiyelinin 1/3’ü kullanılmaktadır. Üretilen enerji ile elektrik üretiminin % 17’si karşılanmaktadır. Hidroelektrik santrallerin çevreyi kirletmemesi bir avantajdır. Barajların arazi kullanımında oluşturduğu değişiklikler, insanların yerleşimlerinin değişmesi, baraj alanının dolması su kalitesinin düşmesi, baraj ömrünün kısalması gibi olumsuz yönleri de vardır.
