Kalıtım çaprazlamalarında gamet sayısı değil gamet çeşidi önemlidir. Gametler (dişi ve erkek üreme hücreleri) mayoz bölünmeyle meydana geldiği için haploit (n) kromozomludur.

Çaprazlamalar gametlerle yapıldığı için öncelikle genotipi belirli olan bir canlının oluşturabileceği gamet çeşidinin hesaplanması gerekir. Gamet çeşidi bulunarak oluşabilecek bireylerin genotip ve fenotip özellikleri doğru olarak tahmin edilebilir.

Bilgi: Bir canlıdan mayoz bölünmelerle oluşabilecek gamet çeşidi sayısı 2ⁿ formülü ile bulunur. Bu formülde; n heterozigot karakterlerin sayısını gösterir.

Homozigot Alellerin Gametlere Taşınması

KK ve kk şeklinde genotiplere sahip olan homozigot bireylerden tek çeşit gamet oluşur. Yani KK genotipli birey 1/1 oranında K genotipinde, kk genotipli birey ise 1/1 oranında k genotipinde gamet oluşturur.

Bir karakter için heterozigot genotipli olan bireyler ise iki çeşit gamet oluşturur. Yani Kk genotipli birey 1/2 oranında K, 1/2 oranında ise k genotipli gametler meydana getirebilir.

Heterozigot Alellerin Gametlere Taşınması

İki karakter için heterozigot genotipli olan bir canlıdan oluşabilecek gametleri aşağıdaki gibi gösterebiliriz.

İki karakter için gamet çeşidini bulmada 2ⁿ formülünü kulIanabiliriz. Yukarıda olduğu gibi karakterlerin ikisi de heterozigot olduğu için 22 den 4 çeşit gamet oluşur.

Bilgi: Aa BB Ce Dd Ee genotipine sahip olan canlıdan kaç çeşit gamet oluşabileceğini bulalım. Bu canlıda heterozigot karakter sayısı 4 tür.
Buna göre 2ⁿ = 2⁴ = 16 çeşit gamet oluşabilir.

Çözümlü Sorular