Akraba Evliliği

Kalıtsal hastalıkların ortaya çıkma olasılığını artıran ve ülkemizde de sık karşılaşılan bir durumda akraba evliliğidir. Şimdi akraba evliliğinin, kalıtsal hastalıkların ortaya çıkma olasılığını neden artırdığını açıklayalım.

Hastalık geni taşımalarına rağmen bazı insanlar hasta olmayabilir. Hem sağlam gene, hem hastalık genine sahip olan bu bireylere taşıyıcı adı verilir. Hastalık, kalıtsal olarak aktarılıyorsa bireyin akrabalarının çoğu taşıyıcı olabilir.

Akraba evliliği yapanlarda taşıyıcı bireylerin yan yana gelmesi ve hasta birey oluşturması ihtimali oldukça yüksektir.

Ülkemizdeki bulgulara göre akraba evliliğinde normal evliliklere göre düşük ve ölü doğum sayısı 2 kat, doğumsal kusurların sayısının da 10 kattır.

Büyükler tarafından evliliğin yakın sosyal konumdaki insanlarla yapılması isteği, aileye ait mal varlığının dağılmaması, aile bireyleri arasındaki saygı ve sevginin devamı akraba evliliğinin başlıca nedenleri arasındadır. Ancak, akraba evliliği; bozuk genlere sahip, sakat veya ölü doğmuş çocuklara sahip olma olasılığını artırır. Bu da hem bebeğe hem de aileye fiziksel ve duygusal anlamda büyük zararlar vermektedir.

Akraba evliliği sonucu ortaya çıkan kalıtsal hastalıklar genellikle metabolizma hastalıkları ve kan hastalıklarıdır. Fazladır. Özellikle Akdeniz anemisi olarak bilinen talasemi, akraba evliliği sonucu oluşan en sık hastalıklardan biridir.

Akraba Evliliklerinin Sonuçları ve Sakıncaları:

1. Resesif Genetik Hastalıkların Artışı: Akraba evliliklerinde, genetik hastalıkların ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Özellikle çekinik (resesif) genler taşıyan hastalıklar bu evliliklerde daha yaygın görülür. Normalde her iki ebeveyn de sağlıklı taşıyıcı olabilir, ancak akraba evliliklerinde aynı çekinik hastalık genini taşıma olasılığı artar. Bu da hastalığın çocukta ortaya çıkmasına yol açabilir. Örnek: Talasemi (Akdeniz Anemisi).
2. Kalıtsal Hastalıkların Artma Riski: Akraba evliliği yapan bireylerin genetik yapıları birbirine daha yakın olduğundan, her iki ebeveyn de aynı kalıtsal hastalık genini taşıyorsa, çocuklarda bu hastalıkların ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir. Özellikle taşıyıcı olan ebeveynler hasta çocuklara sahip olabilir.
3. Metabolizma Hastalıkları: Akraba evliliklerinde metabolizma hastalıklarının görülme sıklığı artar. Örneğin, fenilketonüri gibi metabolizma hastalıkları daha yaygın olabilir.
4. Kan Hastalıkları: Talasemi (Akdeniz Anemisi) gibi kan hastalıklarının akraba evliliği yapan ailelerde daha sık görülme olasılığı vardır.
5. Doğumsal Kusurlar: Akraba evlilikleri sonucunda doğuştan gelen fiziksel ve zihinsel kusurların görülme oranı artar. Düşükler, ölü doğumlar veya fiziksel engelli doğumlar daha sık yaşanabilir.
6. Düşük ve Ölü Doğumlar: Akraba evliliklerinde, normal evliliklere göre düşük ve ölü doğum oranı daha yüksektir. Bunun nedeni genetik bozuklukların bir araya gelmesidir.
7. Genetik Çeşitliliğin Azalması: Akraba evlilikleri, genetik çeşitliliği azaltarak, hastalıklara karşı dirençli olma potansiyelini düşürür ve toplumun genetik sağlığını olumsuz etkiler.
8. Zihinsel ve Bedensel Engeller: Akraba evliliklerinden doğan çocuklarda zihinsel ve bedensel gelişim sorunları daha fazla görülür. Bu durum, hayat boyu sürecek sağlık sorunlarına yol açabilir.
9. Aile İçi Genetik Hastalıkların Yayılması: Akraba evlilikleri, aynı aile içinde var olan genetik hastalıkların bir sonraki kuşağa daha yüksek bir olasılıkla aktarılmasına sebep olabilir.