AKARSU AKIMI VE REJİMİ

Akarsu akımı (debi): Bir akarsuyun yatağının bir kesitinden bir saniyede geçen m³ su miktarına denir.

Akarsu akımını etkileyen etmenler:

• yağış miktarı
• buharlaşma miktarı
• havza genişliği
• zemin özelliği
• havza büyüklüğü
• yükselti
• kaynak büyüklüğü
• bitki örtüsü
• eğim
• kar ve buz erimeleri

Akarsu rejimi (akım düzeni): Akarsuyun içindeki akım değişikliklerine denir.

Akarsu rejimini etkileyen etmenler:

• yer şekilleri
• iklim
• jeolojik yapı
• insan faktörü
• bitki örtüsü vb…

AKARSU AŞINDIRMASI

Akarsuyun içerisinden geçtiği yatağı kazması, kopardığı parçaları taşıması olayına aşındırma denir.

Aşındırma türleri

a) Kimyasal aşındırma: Akarsuyun eriterek yaptığı aşındırmadır.
b) Fiziksel aşındırma: Akarsuyun eğime bağlı olarak çarparak yaptığı aşındırmadır.

Fiziksel aşındırma üç grupta incelenir:

1) Derine aşındırma: Akarsuyun eğiminin fazla olduğu yerlerde yapmış olduğu aşındırmadır.
2) Yana aşındırma: Akarsuyun eğiminin az olduğu yerlerde yapmış olduğu aşındırmadır.
3) Geriye doğru aşındırma: Akarsuyun ağız kısmına yakın yerde yan kolların birleşim alanlarında yapmış olduğu aşındırmadır.

DENGE PROFİLİ

• Akarsuların vadileri kazıp derinleştirmesi sonucu yatak eğimi azalır.
• Zamanla akış hızı yavaşlar ve aşındırma gücü sona erer.
• Akarsuyun yatağındaki pürüzler, şelaleler ortadan kalkar.
• Bu duruma erişen bir akarsuyun ağzından kaynağına doğru uzanan profili iç bükey bir eğri halindedir. Buna denge profili denir.

Denge profiline ulaşmış bir akarsuyun özellikleri:

• yatak eğimi ve akış hızı azalmıştır
• aşındırma ve biriktirme gücü azalmıştır
• enerji üretimi için elverişsizdir
• su potansiyeli azalmıştır
• üzerinde ulaşım ve taşımacılık yapılabilir
• tarımda sulamadan daha kolay yararlanılır