27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi

1950’li yıllar ile birlikte Türkiye Demokrat Parti’nin iktidar olması sonucu siyasal alanda ilk kez çok partili yaşam deneyimine kavuşmuştu.

Siyasette demokratik özgürlüklerin, ekonomide liberal görüşün savunucusu olan DP 1950 seçimlerini kazanarak iktidara gelmiş, 1954 seçimlerinde daha büyük bir çoğunluk kazanmıştır. Türkiye’de demokrasi işlemeye başlamış, fakat gerekli kanun değişiklikleri yapılmamıştı. Parti programında yer almasına rağmen Demokrat Parti de antidemokratik kanunları kaldırmada, yeni rejiminin gereği olan kurumları ve özgürlükleri uygulamada ağır kalıyordu.

DP’nin 1954 seçimlerinden sonra TBMM’de ezici bir üstünlük sağlaması ve bazı kesimlere göre bu üstünlüğünü antidemokratik bir yönde kullanmaya başlamış olması (özgürlüklerin kısıtlanması, devlet radyosunun parti organı
gibi kullanılması, muhalefete, basına ve aydınlara karşı baskı uygulanması), 1957’de ağırlaşan ekonomik bunalımın da etkisiyle, ülkede siyasi havayı giderek elektriklendirmişti. 1957 seçimlerinden hemen sonra başlayan olaylar, muhalefet partilerinin de faaliyetleriyle, ulusal birliği tehdit eder duruma gelmişti. Türk ulusunun birliğini, ülke bütünlüğünü ve cumhuriyeti korumakla görevli olan Türk Silâhlı Kuvvetleri, “kardeş kavgasına son vermek” sloganıyla 27 Mayıs 1960 günü, kansız bir hükümet darbesi yaparak, Demokrat Parti iktidarını devirdi, Cumhurbaşkanını, Başbakan ve Bakanları, DP milletvekilleriyle parti yöneticilerini ve diğerlerini tutukladı, iktidara fiilen el koydu. Darbenin amacı kötü gidişi durdurarak demokratik – özgürlükçü bir düzen kurmaktı. Bunun için “in-
san hak ve özgürlüklerini, ulusal dayanışmayı, sosyal adaleti, bireyin ve toplumun huzur ve refahını gerçekleştirmeyi” öngören bir Anayasa yapmak gerekiyordu.

Darbe hareketi sonucunda iktidara gelen ve subaylardan oluşan Milli Birlik Komitesi gerekli hazırlıklara girişti. Bir Kurucu Meclis toplandı. Bu meclis yeni bir Anayasa hazırladı ve kabul etti. Kabul edilen Anayasa halkoyuna sunuldu
ve halk tarafında da onaylandı (1961). 1961 Anayasası; temel hak ve özgürlükler alanında geniş bir düzenlemeye gitmiş, parlamenter sisteme uygun güçler ayrılığı prensibine yer vermiştir. Aynı yıl seçimler yapıldı ve Silâhlı Kuvvetler iktidarı sivil yönetime devretti.