Türk – İngiliz İlişkileri ve Musul Sorunu

1923’te Lozan Konferansı’nda, Türkiye – Irak sınırının çizilmesinin Türkiye ile İngiltere arasındaki görüşmelerle çözülmesi karara bağlanmıştır.

Türkiye’nin, “halkının çoğunluğu Türk olan bölgelerin Türkiye’ye bırakılması” isteğine karşın İngiltere, “Irak’ta manda yönetimi kurduğu için” bu isteği reddetmiştir.

Musul Eyaleti için sorunu Milletler Cemiyeti’ne taşıyan İngiltere, Milletler Cemiyeti adına çalışan Komisyonun “Musul Irak’ta kalmalıdır.” kararını almasında etkili olmuştur.

13 Şubat 1925’te çıkan Şeyh Sait İsyanının etkisiyle Türkiye, İngiltere’ye karşı Musul için etkin dış politika izleyememiştir.

5 Haziran 1926’da yapılan Ankara Antlaşması’yla Musul’un, Irak’ın bir parçası olduğunu Türkiye kabul etmiştir.

Ankara Antlaşması’na göre,

I. Musul, Kerkük ve Süleymaniye, İngiliz mandası altında olan Irak’a bırakılacak

II. Hakkari Türkiye’ye bırakılacak Türkiye – Irak sınırı çizilecek

III. Irak, Musul’dan elde edeceği petrol gelirlerinden %10’unu 25 yıllığına

Türkiye’ye verecek.

BİLGİ

Türkiye, 1931’den başlayarak 1950’ye kadar 20 yıl boyunca Irak petrol aidatından hissesine düşen 3.5 milyon sterlini Irak’tan aldı. 1926’da Musul konusunda varılan çözüm Türk – İngiliz ilişkilerinin gelişmesine olumlu etki yaptı.