1876’dan 1919’a Meclis-i Mebusan Seçimleri

Meclis-i Mebusan tarihi boyunca altı kez seçime gitmiştir. Bunlar sırasıyla şöyledir: 1877 yılında iki kez, 1908, 1912, 1914 ve 1919 yılı seçimleri.

Daha sonradan üzerinde değişiklikler yapılmış olsa da seçilme koşulları ilk olarak şu şekilde belirlenmişti:

—> İyi halli olmak

—> 25 yaşından küçük olmamak

—> Devletin resmi dili Türkçeyi bilmek

—> Seçildiği ilin ahalisinden olmak

—> Ağır hapis cezasına çarptırılmamış olmak

—> Türkiye’de az çok emlak sahibi olmak

1908 seçimi Osmanlı’da (ve demokrasi tarihimizde) çok partili hayata geçişe sahne olan ilk seçimdir. Örgütlenmelerini ve partileşme süreçlerini tam olarak gerçekleştirmemiş olan İttihat ve Terakki Cemiyeti ile Ahrar Fırkası (Partisi) katılmıştır. Seçimi İttihat ve Terakki Cemiyeti kazanmıştır. 1912 seçimi ise demokrasi tarihinde ayrı bir yerde durmaktadır. Bu seçim öncesinde İttihat ve Terakki’ye muhalif olan bütün partiler. “Hürriyet ve İtilaf Fırkası” çatısı altında birleştiler. Bu seçim tarihimize “Sopalı Seçim“ olarak geçmiştir. Seçim öncesi İttihat ve Terakki“ tedailerin halk üzerinde baskı kurmaya çalışması, kimi zaman vatandaşın sopalarla darp edilmesi, Hürriyet ve İtilaf Fırkası üyesi Mustafa Nuri Bey’in dövülerek öldürülmesi çok hazin ve düşündürücü bir durumdur. Seçimi baskıyla da olsa İttihat ve Terakki kazanmıştır. 1914 seçimine ise tek başına İttihat ve Terakki Fırkası katılmış ve meclisteki sandalyelerin tamamını kazanmıştır. 1919 seçimi ise son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nı Oluşturduğu gibi, 23 Nisan 1920’de Ankara’da toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin de temelini meydana getirmiştir. Bu seçimde Mustafa Kemal Paşa Erzurum milletvekili olarak parlamentoya girmiştir.

Meşrutiyet dönemlerinde yaşanan bu seçim süreçleri Türk halkının cumhuriyetin ilanından önce seçme ve seçilme konusunda tecrübe sahibi olduğunu gösterir. Cumhuriyet’in, seçimlerle ilgili en önemli kazanımı kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesidir.