1828 OSMANLI – RUS SAVAŞLARI
Osmanlı Devleti, Rusya’dan Navarin’de yakılan donanmasının zararını ödemesini istemiştir. Bu talebine karşılık Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiştir. Navarin’de Osmanlı donanmasının yakılması ve Yeniçeri Ocağı’nın kısa bir süre önce kaldırılmış olması Osmanlı Devleti’nin bu savaşlarda yenilmesine neden olmuştur. Batılı devletler araya girince Edirne Antlaşması imzalanarak savaşlara son verilmiştir (1829).
Buna göre;
- Yunanistan bağımsız olacak
- Sırbistan’a özerklik verilecek
- Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş tazminatı verecektir.
Mısır Sorunu
Kavalalı Mehmet Ali Paşa, kendisini Mısır valisi olarak merkeze kabul ettirmiştir. Fransa’dan getirdiği askeri uzmanların yardımıyla modern bir ordu kurmuştur.
Yunan İsyanı sırasında Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya yardımları karşılığında vaat edilen Girit ve Mora valilikleri verilememiştir. Bunun üzerine Kavalalı Mehmet Ali Paşa, İkinci Mahmut’tan Suriye valiliğini istemiş ve bu talebinin kabul edilmemesi MehmetAli Paşa’nın isyanına neden olmuştur. Kavalalı Mehmet Ali Paşa, hazırladığı ordu ve donanmasını oğlu İbrahim Paşa komutasında Suriye’ye göndermiştir. Suriye’yi ele geçiren İbrahim Paşa, Osmanlı kuvvetlerini yenerek Anadolu içlerine kadar ilerlemiştir. İkinci Mahmut Rusya’dan yardım istemiştir. Rus tehlikesini ortadan kaldırmak isteyen İngiltere ve Fransa’nın baskısıyla Kavalalı Mehmet Ali Paşa ve İkinci Mahmut arasında Kütahya Antlaşması imzalanmıştır. Böylece Mısır sorununun birinci aşaması sona ermiştir (1833).
Buna göre;
- Mehmet Ali Paşa’ya Girit ve Mısır valiliklerinin yanı sıra Şam valiliği verildi.
- Oğlu İbrahim Paşa’ya Cidde valiliği ile Adana valiliği verildi.
- Osmanlı Devleti, Rusya’nın desteğinin devam etmesini sağlayabilmek amacıyla Ruslar ile Hünkar İskelesi Antlaşması’nı imzaladı (1833).
- Osmanlı Devleti bir saldırıya uğrarsa masrafları karşılanmak şartıyla Rusya, Osmanlı Devleti’ne yardım edecekti.
- Rusya, bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti, Boğazları Rusya’nın savaştığı devlete kapatacak; Rus gemilerinin Boğazlardan geçişine izin verecekti.
- Antlaşma sekiz yıl geçerli olacaktı.
Ek bilgi: Osmanlı Devleti İngilizlerle yapılan Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile yarı sömürge bir ülke haline gelmiştir.
Buna göre:
İngiliz tüccarlar, hiçbir kısıtlama olmadan, her tür malı tüm Osmanlı topraklarında hem İç hem dış ticaret amacıyla alıp satabilecekler.
İngilizler’den mal alım ve nakli için belge istenilmeyecekti.
İngiliz tüccarlar, İç ticarette yerli tüccarlardan fazla vergi ödemeyecekti.
Yabancı mallar Boğazlardan serbestçe geçecekti.
Mısır Sorunu’nun Devamı ve Nizip Savaşı (1839)
Kütahya Antlaşması, İkinci Mahmut ve Kavalalı Mehmet Ali Paşa’yı memnun etmediği için taraflar tekrar savaş hazırlıklarına başlamışlardır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa 1839’da oğlu İbrahim Paşa’yı yeniden harekete geçirmiştir. Suriye topraklarını işgal eden İbrahim Paşa ve Mısır kuvvetleri Nizip dolaylarında karşılaştıkları Osmanlı kuvvetlerini yenmişlerdir. Yenilgi haberi İstanbul’a ulaşmadan İkinci Mahmut ölmüş, yerine oğlu Abdülmecit geçmiştir Bundan sonra Balta Limanı Ticaret Antlaşması gereği, İngiltere Mısır sorununa müdahale etmiştir. Böylece bu mesele iç sorun olmaktan çıkarak uluslararası bir sorun haline gelmiştir.
Macar Mültecileri Sorunu (1848)
Avrupa’da yaşanan 1848 ihtilalleri büyük karışıklıklara neden olmuştu. Macar milliyetçileri 1848 İhtilalleri sonucu bağımsızlıklarını kazanmak amacıyla Avusturya’ya karşı ayaklandılar. Rusya, Avusturya’nın isteği doğrultusunda duruma müdahale ederek milliyetçi Macarlara karşı katliama girişti. Katliamdan sağ kurtulan Macar milliyetçileri Osmanlı Devletine sığındı. Avusturya ve Rusya Osmanlıdan Macar mültecileri istediyse de Osmanlı Devleti bu isteği reddetti. Osmanlı Devleti’nin Macar ve Leh mültecilere sahip çıkması Avrupa’da büyük takdir topladı. Avrupa kamuoyu Kırım Savaşı’nda Rusya’ya karşı Osmanlı’nın yanında yer aldı.
