1- OSMANLI – İRAN İLİŞKİLERİ
a. 1579 – 1590 Osmanlı – İran Savaşları
1. Bu dönemde İran Safevi Hükümdarı Şah Tahmasb ölmüş ve İran’da taht kavgaları başlamıştı. Osmanlı devlet adamları bu karışıklıktan istifade etmek amacıyla İran’a müdahale etti.
2. Sokullu Mehmet Paşa’nın karşı çıkmasına rağmen yapılan savaşları Osmanlı Devleti kazandı, İran barış istedi.
1590 Ferhat Paşa Antlaşması: Osmanlı Devleti Ferhat Paşa Antlaşması’yla Doğu sınırlarını Hazar Denizi’ne kadar genişletmiş; Azerbaycan, Gürcistan, Luristan ve Dağıstan’a egemen olmuştur. Böylece “doğudaki en geniş sınırlara” bu antlaşmayla ulaşılmıştır.
b. 1603 – 1611 Osmanlı – İran Savaşları
1. Osmanlı Devleti’nin Batı’da Avusturya ile savaş halinde olmasından yararlanan İran, Anadolu’daki Celali İsyanlarını da fırsat bilerek 1603 yılında Osmanlı topraklarına müdahale etti.
2. 8 yıl süren savaşları İran kazandı, savaşın sonunda antlaşma imzalandı.
1611 Nasuh Paşa Antlaşması: Osmanlı Devleti 1590 Ferhat Paşa Antlaşması’yla İran’dan aldığı tüm toprakları iade edecek, İran ise her yıl 200 deve yükü ipek vergi ödeyecekti.
c. 1617 – 1618 Osmanlı – İran Savaşları
1. İran’ın Nasuh Paşa Antlaşması’nın şartlarına uymaması ve vergisini kesmesi üzerine 1617 yılında Osmanlı – İran savaşları bir kez daha başladı.
2. Savaşı kazanan Osmanlı Devleti ile İran arasında antlaşma yapıldı.
1618 Serav Antlaşması: Bu antlaşma ile İran Osmanlı Devleti’ne her yıl 100 deve yükü ipek vergi ödemeyi kabul etti.
d. 1622 – 1639 Osmanlı – İran Savaşları
1. İran yine Osmanlı Devleti’ne ödemesi gereken vergiyi kesmiş, Anadolu’da yeniden şiilik politikasını başlatmıştı.
2. İşte tüm bu nedenlerden dolayı IV. Murat İran üzerine sefere çıktı, bu dönemde İran, Bağdat ve Revan seferleri düzenlendi. Bağdat yeniden Osmanlı topraklarına katıldı. İran’ın isteği üzerine antlaşma yapıldı.
1639 Kasr-ı Şirin Antlaşması
Buna göre;
1. Zağros Dağları, Osmanlı ile İran arasında sınır kabul edilecek.
2. Bağdat Osmanlı Devleti’nde kalacak.
3. Azerbaycan, Revan, Tebriz İran’da kalacaktı
Uyarı: Bu antlaşma ile belirlenen Osmanlı – İran Doğu sınırı (Zağros Dağları) bugün halen geçerlidir.
