Osmanlı Devleti Duraklama Döneminin başından itibaren duraklamanın farkına varmış bu istikrarsızlığı önlemek amacıyla bir takım önlemler almıştır. Ancak alınan önlemler yetersiz kalmış, sorunların temeline inilememiştir. Bu yüzden sorunlar XVIII. ve XIX. yüzyıllarda devam etmiştir.

a. Kuyucu Murat Paşa Islahatları

Kuyucu Murat Paşa, I. Ahmet Döneminin sadrazamıdır. Devletin yitirdiği otoriteyi yeniden sağlamaya çalışmış, Celâli isyancılarına çok sert davranmıştır. Bu tedbirlerinde başarılı olmuş ve isyanları bastırmıştır.

b. I. Ahmet Islahatları

1. I. Ahmet ılımlı kişiliğinden dolayı kardeş katli yasasını iptal edip yerine “Ekber ve Erşet” ilkesini getirerek veraset sisteminde değişiklik yapmıştır.
2. Sancak sistemini de kaldıran I. Ahmet şehzadeleri lüks odalara hapsederek Kafes usulünü başlatmıştır, ancak bu sistem kafese konulan şehzadelerin ruh ve beden yapısında ters etkiler yapmış; yönetim tecrübesinden yoksun, akıl sağlığı bozuk hükümdarların tahta çıkmasına neden olmuştur.

c. II. Osman (Genç Osman) Islahatları

1. Genç Osman tahta geçtiğinde yönetim ve orduda reformlar yapma fikrindeydi. Özellikle Hotin Savaşı sırasında Yeniçerilerin serseri tavrı nedeniyle bu ocağı kaldırma planları yaptı.
2. Aslında isabetli bir karar alan Genç Osman’ın bu fikri Yeniçerilere sızdırılınca, Yeniçeriler tarafından genç padişah öldürülmüştür.
3. Genç Osman’ın diğer ıslahatları;
– Haremden evlenme geleneğine son verip halk ile yönetimi kaynaştırdı.
– Ulema ve kadıların fazla ödeneklerini kıstı, Şeyhülislamın fetva vermek dışındaki yetkilerini elinden aldı.
– Merkezi otoriteyi arttırmak için bir dizi çalışmalar yaptı.

d. IV. Murat Islahatları

1. IV. Murat devlet otoritesini arttırmak için bir dizi önlemler aldı, ıslahatlar yaptı.
2. Otoriteyi sağlamak amacıyla Yeniçeri ele başlarını ortadan kaldırarak Yeniçeri Ocağına gözdağı verdi.
3. Baskı ve şiddet yoluyla merkez güvenliğini sağladı.
4. Saray kadınlarının yönetime karışmalarını yasakladı.
5. Devletin duraklama nedenlerini tespit etmek için devlet adamlarından rapor hazırlamalarını istedi (Koçi Bey Risalesi IV. Murat’ın isteği üzerine hazırlanmıştır.)
6. Anadolu’daki Celâli İsyanlarını bastırdı.
7. Toplumsal huzuru sağlamak amacıyla içki ve tütün yasağını getirdi.

e. Tarhuncu Ahmet Paşa Islahatları

1. Tarhuncu Ahmet IV. Mehmet’in sadrazamıdır, bu dönemde çok küçük yaşta olan IV. Mehmet’e yönetimde büyük destek olmuştur.

2. Tarhuncu Ahmet yönetimin ekonomik sıkıntılar içinde olduğunu tespit eder etmez bir takım önlemler almıştır;
* Devletin gelir – gider hesaplarını tutmuş bütçenin açık verdiğini tespit etmiştir.
* Devlete olan borçları tahsil etmiştir. Saray masraflarını kısmıştır.
* Osmanlı tarihinde ilk defa denk bütçeyi hazırlamıştır.

3. Tarhuncu Ahmet Paşa’nın bu güzel uygulamaları saray kadınlarının ve bazı çıkar gruplarının tepkisine neden olmuş, bu durum onun idam edilmesine yol açmıştır.

f. Köprülü Mehmet Paşa Islahatları

1. Köprülü Mehmet Paşa, IV. Mehmet’in sadrazamıdır. Aslında Köprülü Mehmet Paşa’ya sadrazamlık teklifini IV. Mehmet’in annesi Valide Sultan getirmiştir.
2. Kendisinden önce sadrazam olan Tarhuncu Ahmet Paşa’nın akıbetini gören Köprülü, bu görevi bazı şartlarla kabul etmiştir;

Bu şartlar:
– Saraydan hiç kimse devlet işlerine karışmayacak,
– İstediği kişiyi kadroya atayabilecek,
– Saraya sunulan her önerisi kabul edilecek,
– Eğer kendisi hakkında bir ihbar olursa mutlaka savunması alınacak.

3. Köprülü’nün bu şartları kabul edilince sadrazamlığı kabul etmiştir. Böylece Köprülüler Döneminde başlamıştır (1656 – 1699).

Islahatları
1. Öncelikle İstanbul isyanları ve Celâli isyanlarına son noktayı koymuştur.
2. İstanbul ulemaları arasındaki gereksiz tartışmalara son vermiştir.
3. Ordu ve donanmaya çeki düzen vermiştir.
4. Maliyeyi düzeltmiş, ekonomiyi canlandırmıştır.
5. Erdel Bey’i Rakoçi’nin isyanını bastırmış, Çanakkale önlerindeki Venedikleri buradan uzaklaştırmıştır.

g. Köprülü Fazıl Ahmet Paşa Islahatları

Köprülü Mehmet Paşa’nın başarılarından dolayı onun ölümüyle, sadrazamlığa oğlu Köprülü Fazıl Ahmet Paşa getirildi.

Islahatları
1. Lehistan’la 1672 Savaşı’nı yapmış ve Bucaş Antlaşması’nı imzalayarak batıdaki en geniş sınırlara ulaşmıştır.
2. Girit’in 24 yıl süren fethini tamamlamıştır.