• Çelebi Mehmet, Ankara Savaşı’ndan sonra siyasi birliği bozulan Osmanlı Devleti’ni yeniden toparladı, bu yüzden de ona devletin ikinci kurucusu denir.
• Fetret Devrinde iken Anadolu’daki bir kısım topraklarını kaybeden Osmanlı Devleti’nin yeniden canlanmasını ve kaybedilen yerlerin alınmasını amaçlayan Çelebi Mehmet, Saruhanoğulları’nı topraklarına kattı. Ayrıca Menteşe ve Aydınoğulları beyliklerinin de itaatini sağladı.
• Çelebi Mehmet, Fetret Devri karmaşasından istifade ederek Osmanlı topraklarını ele geçiren Karamanoğulları üzerine de yürüdü. Akşehir, Seydişehir ve Beyşehir’i Karamanoğullarından almayı başardı.
• Yine Candaroğulları üzerine de giden Çelebi Mehmet Candaroğlu İsfendiyar Bey’in de desteğini sağladı (1416).
• 1419 yılında yeniden Karadeniz’e yönelen Çelebi Mehmet Samsun’u Cenevizlilerden almayı başardı.

ŞEYH BEDRETTİN İSYANI

• Çelebi Mehmet Döneminin en önemli olaylarından birisi de Şeyh Bedreddin ve müridlerinin çıkardığı isyandır.
• Simavna Kadısı olarak da tanınan Şeyh Bedreddin müridlerinden Börklüce Mustafa ve Yahudi asıllı Torlak Kemal ile aynı anda Aydın, Manisa ve Deliorman’da isyan başlattılar. İsyan Çelebi Mehmet tarafından bastırıldı. Şeyh Bedreddin ve adamları Serez’de idam edildi. (1420).
• Şeyh Bedreddin toplumsal hayatın birçok alanını kendi düşünce fikirlerinde yeniden değerlendirerek özel mülkiyete karşı çıkmış ve ortak mülkiyeti savunmuştur. Onun çıkardığı bu isyan, Osmanlı tarihinin ilk dini ve sosyal içerikli ayaklanmasıdır.

DÜZMECE MUSTAFA İSYANI

• Yıldırım Bayezid’in oğullarından olan Mustafa Çelebi 1402 Ankara Savaşı’nda babasıyla beraber Timur’a esir düşmüş ve Semerkant’a götürülmüştü.
• Timur’un ölümünden sonra serbest bırakılan Mustafa Anadolu’ya dönmüş ve doğruca Bizans’a sığınmıştı. Bizans’tan destek alan Çelebi Mustafa 1420 yılında Mehmet Çelebi’ye karşı isyan etti ancak başarılı olamadı.
• Yeniden Bizans’a sığınan Mustafa Çelebi’nin Bizans’ta tutuklu kalmasını isteyen Mehmet Çelebi bu isteğini yıllık 300.000 akçe karşılığında Bizans’a kabul ettirdi.
• Mustafa Çelebi’ye “Düzmece” denmesinin temel nedeni ise onun Yıldırım Bayezid’in oğlu olmadığının iddia edilmesidir.
• Mehmet Çelebi ise 1421 yılında felç geçirerek vefat etti. Yerine oğlu II. Murat hükümdar oldu.

Uyarı:

• Mehmet Çelebi Ankara Savaşı’ndan sonra dağılan Osmanlı Devleti’ni yeniden toparladı.
• Kapıkulu ocaklarına asker temini için Rumeli’de “Devşirme Sistemi” başlattı.
• Osmanlı tarihinin ilk deniz savaşını 1416’da Marmara Denizi’nde Venediklerle yaptı ancak başarılı olamadı.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi Çelebi Mehmet döneminde Osmanlı tahtında yaşanan Fetret Devri’nin sona erdiğinin göstergesidir?
A) Ankara Savaşı’nın kazanılması
B) Yıldırım Bayezid’in tekrar tahta çıkması
C) Kardeşleriyle mücadelesini kazanarak tek başına hükümdar olması
D) İstanbul’un fethedilmesi
Doğru Cevap: C
Çözüm: Ankara Savaşı sonrası başlayan taht kavgaları 11 yıl sürdü. Çelebi Mehmet kardeşlerini yenip 1413’te Edirne’de tahta çıkarak merkezi otoriteyi tekrar sağladı. Bu da Fetret Devri’nin bittiğini gösterir.

2. Aşağıdakilerden hangisi Çelebi Mehmet döneminde karşılaşılan iç isyanlardan biridir?
A) Şeyh Bedreddin İsyanı
B) Baba İshak İsyanı
C) Patrona Halil İsyanı
D) Celali İsyanları
Doğru Cevap: A
Çözüm: Şeyh Bedreddin İsyanı, dini ve sosyal nitelikli bir isyandır ve Çelebi Mehmet döneminin en önemli iç karışıklıklarından biridir. Diğer isyanlar farklı dönemlerde çıkmıştır.

3. Çelebi Mehmet döneminde çıkarılan Şeyh Bedreddin İsyanı aşağıdakilerden hangisiyle bastırılmıştır?
A) Timur’un yardımıyla
B) Bizans’ın desteğiyle
C) Düzmece Mustafa’nın isyanı ile birleşerek
D) Devlet güçlerinin müdahalesiyle
Doğru Cevap: D
Çözüm: Şeyh Bedreddin, özellikle Balkanlar’da destek toplamaya çalıştıysa da Osmanlı kuvvetleri tarafından isyan bastırıldı ve Bedreddin idam edildi.

4. Aşağıdakilerden hangisi Çelebi Mehmet’in Anadolu’daki otoriteyi yeniden sağlamaya çalıştığını gösteren gelişmelerden biridir?
A) Balkan fetihlerinin durdurulması
B) Timur’un Anadolu’dan çekilmesi
C) Anadolu beyliklerinin yeniden Osmanlı’ya bağlanması
D) Kapıkulu Ocağı’nın kurulması
Doğru Cevap: C
Çözüm: Ankara Savaşı’ndan sonra Osmanlı’dan ayrılan Anadolu beyliklerini tekrar Osmanlı egemenliğine almak, Çelebi Mehmet’in Anadolu’da otoriteyi yeniden tesis etme çabasının bir parçasıdır.

5. Aşağıdakilerden hangisi Çelebi Mehmet için söylenebilecek doğru bir ifadedir?
A) Osmanlı’nın ilk halifesidir
B) Osmanlı’yı kuran kişidir
C) Osmanlı Devleti’ni ikinci kez kuran kişidir
D) İstanbul’u fetheden padişahtır
Doğru Cevap: C
Çözüm: Fetret Devri sonrası dağılma tehlikesi yaşayan Osmanlı’yı yeniden toparladığı için Çelebi Mehmet, “Osmanlı’yı ikinci kez kuran padişah” olarak da anılır.